Σε μείζον ζήτημα για την πλειονότητα των ελληνικών νοικοκυριών εξελίσσεται η διαχείριση του οικογενειακού προϋπολογισμού καθώς η ακρίβεια προκαλεί «πονοκέφαλο».
Μπροστά στις πληθωριστικές πιέσεις και την ενεργειακή κρίση το καλάθι των αγορών και οι αγοραστικές συνήθειες καλούνται για μια ακόμα φορά να αναδιαμορφωθούν.
Στο πλαίσιο αυτό, οι καταναλωτές αλλάζουν προτεραιότητες, προχωρούν σε μείωση δαπανών, ψωνίζουν με βασικό κριτήριο την τιμή, ενώ κυνηγούν προσφορές και εκπτώσεις.
Σύμφωνα με την τελευταία κυλιόμενη έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Έρευνας Καταναλωτικών Προϊόντων (ΙΕΛΚΑ) σε δείγμα 1.000 καταναλωτών – από τις 29 Αυγούστου έως τις 2 Σεπτεμβρίου 2022 – ποσοστό 67% δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και εν γένει είδη σούπερ μάρκετ ενώ βασικό κριτήριο για την αγορά τροφίμων αποτελεί η τιμή (ποσοστό 62% των ερωτηθέντων).
Ακόμη και οι αγορές που κάνει είναι χαμηλότερης αξίας, με το 84% των ερωτηθέντων να δηλώνει ότι κυνηγάει περισσότερο προσφορές και εκπτώσεις και το 75% να επιλέγει φθηνότερα προϊόντα. Οι μεγαλύτερες περικοπές δαπανών αφορούν προσωπικά αντικείμενα, ρούχα και είδη σπιτιού. Συγκεκριμένα, ποσοστό 83% δηλώνει ότι έχει αναβάλει αγορές για προσωπικά αντικείμενα, ρούχα και είδη σπιτιού. Αξιοσημείωτο είναι ότι ποσοστό 63% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι έχει μειώσει το τελευταίο διάστημα την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος ενώ το 44% αποφεύγει να κάνει αγορές προκειμένου να έχει χρήματα σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης.
Στο νέο περιβάλλον που δημιουργείται οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα και οι αυξήσεις στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος και στα καύσιμα έχουν επιφέρει ισχυρό πλήγμα στο διαθέσιμο εισόδημα προς κατανάλωση και οδηγούν τα νοικοκυριά σε μείωση δαπανών. Τι συμβαίνει όμως στις οικογένειες όπου υπάρχουν παιδιά; Πώς αντιδρούν στις πιέσεις οι γονείς-καταναλωτές και πώς προσαρμόζουν την αγοραστική τους συμπεριφορά προκειμένου να διασφαλίσουν την ικανοποίηση των βασικών αναγκών των παιδιών τους;
Στο επίκεντρο οι ανάγκες των παιδιών
Όπως εξηγεί μιλώντας στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο ιδρυτής της Ierax Analytix, Χάρης Λαλάτσης, «τα ανήλικα παιδιά/τέκνα ήταν μια από τις κατηγορίες που είχαν επηρεαστεί το λιγότερο από την έναρξη της οικονομικής κρίσης μέχρι και σήμερα. Οι γονείς μείωναν τα έξοδα από το δικό τους προϋπολογισμό αλλά πρώτος στόχος ήταν να μην επηρεαστούν τα παιδιά τους από τη διαδικασία».
Πανελλαδική έρευνα που πραγματοποίησε το διάστημα 24 με 28 Σεπτεμβρίου 2022 η Ierax Analytics σε 570 οικογένειες με παιδιά κάτω των 17 ετών διερεύνησε αν αυτό συνεχίζει να ισχύει και τώρα με την ακρίβεια και την άνοδο των τιμών. Ερωτώμενοι για τους τομείς που θα μειώσουν τα έξοδα που κάνουν για τα παιδιά τους, σχεδόν 2/3 απάντησαν ότι θα κόψουν από ρούχα/παπούτσια, σνακ/φαγητά από έξω και παιχνίδια/χόμπι. Από την άλλη, θα αυξήσουν κυρίως φροντιστήρια ξένων γλωσσών (19%), φροντιστήρια ενισχυτικής διδασκαλίας (9%) και αθλητικές δραστηριότητες (8%).
Οι οικογένειες που συμμετείχαν στην έρευνα κλήθηκαν να απαντήσουν τι ποσοστό των ετήσιων εσόδων του νοικοκυριού τους δίνουν για τις ανάγκες ενός παιδιού. Ποσοστό 9% δίνει μέχρι 10%, 46% δήλωσαν πως δίνουν 11%-25%, 39% δίνουν 26% με 50% ενώ 7% δίνει πάνω από το μισό των ετήσιων εσόδων για το ένα μόνο παιδί.
Μεγαλώνει η ανησυχία των γονιών
Σχετικά με το πώς αισθάνονται για τα οικονομικά της οικογένειάς τους στους επόμενους 5 μήνες, 82% είναι απαισιόδοξοι και 18% αισιόδοξοι. Μάλιστα όσοι έχουν πάνω από 3 ανήλικα παιδιά είναι 98% απαισιόδοξοι.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός η Ierax Analytix διερεύνησε εάν οι γονείς έχουν ξεκινήσει να κάνουν οικονομία για κάποιες μελλοντικές ανάγκες των παιδιών τους. Σχεδόν οι μισοί απάντησαν αρνητικά ενώ από τους υπόλοιπους οι βασικές μελλοντικές ανάγκες είναι η υγεία και οι σπουδές των παιδιών τους.
«Τα παιδιά είναι πάντα ο φάρος ελπίδας για κάθε οικογένεια. Είναι ο βασικός λόγος που προσπαθούμε για το καλύτερο και οι γονείς είναι έτοιμοι να θυσιάσουν τα πάντα για τα παιδιά τους. Δυστυχώς οι δύσκολες καταστάσεις που βιώνουμε έχουν επηρεάσει τον οικογενειακό προϋπολογισμό ακόμα και ως προς τα παιδιά μας», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λαλάτσης.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα πρώτα «θύματα μειώσεων» είναι τα ρούχα/παπούτσια, τρόφιμα/σνακ από έξω και τα παιχνίδια/χόμπι. Και οι τρεις κατηγορίες είναι εντονότερες για παιδιά 13 έως 17 ετών όπου έχουν λιγότερες αλλαγές στο σώμα τους αλλά και μπορούν να κοινωνικοποιηθούν καλύτερα χωρίς παιχνίδια.
Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι γονείς προσπαθούν να επενδύσουν στις γνώσεις και μόρφωση των παιδιών και ειδικά στις ξένες γλώσσες και τον αθλητισμό ώστε να έχουν περισσότερες ευκαιρίες επιτυχίας στο μέλλον. Όσον αφορά την οικονομία που κάνουν οι γονείς για μελλοντικές ανάγκες, μόνον η υγεία και οι σπουδές έχουν ιδιαίτερη δυναμική.
Τονίζει, επίσης, ότι στο πλαίσιο της έρευνας προέκυψε ένα στοιχείο που προβληματίζει. Συγκεκριμένα, ο κ. Λαλάτσης αναφέρει: «στην έρευνα είδαμε σχετικά χαμηλό ποσοστό γονέων με παιδιά κάτω των 5 ετών, που ίσως είναι ένα καμπανάκι υπογεννητικότητας για το μέλλον της χώρας μας. Αναμενόμενο ποσοστό αν σκεφτούμε πως ένα μόνο παιδί μπορεί να απορροφήσει μέχρι και το 50% του ετήσιου οικονομικού προϋπολογισμού».
