Ο πληθωρισμός που πλέον έχει ανέβει σε επίπεδα ρεκόρ αναμένεται να αλλάξει την παγκόσμια οικονομία. Όμως πέρα από τον πληθωρισμό, προβλέπεται μία νέα παγκόσμια ύφεση λόγω του συνδυασμού των εξελίξεων των γεωπολιτικών εντάσεων, των διαταραχών στην εφοδιαστική αλυσίδα και στην αύξηση των επιτοκίων.
Διαβάστε επίσης: ΔΝΤ: Πιθανή μία παγκόσμια ύφεση το 2023
Πέρα από την στροφή του οικονομικού τροχού, ο κόσμος βιώνει κρίσιμες διαρθρωτικές και κοσμικές αλλαγές που θα διαρκέσουν πολύ περισσότερο κατά τον τρέχοντα επιχειρηματικό κύκλο.
Οι τρεις νέες τάσεις που αποδεικνύουν την αλλαγή
Αλλά αντί για μια ακόμη στροφή του οικονομικού τροχού, ο κόσμος μπορεί να βιώνει σημαντικές διαρθρωτικές και κοσμικές αλλαγές που θα διαρκέσουν περισσότερο από τον τρέχοντα επιχειρηματικό κύκλο.
Ιδιαίτερα τρεις νέες τάσεις υποδηλώνουν τον μετασχηματισμό και είναι πιθανό να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των οικονομικών αποτελεσμάτων τα επόμενα χρόνια:
1) η μετάβαση από την ανεπαρκή ζήτηση στην ανεπαρκή προσφορά ως σημαντική πολυετής επιβράδυνση της ανάπτυξης,
2) το τέλος της απεριόριστης ρευστότητας από τις κεντρικές τράπεζες και
3) την αυξανόμενη ευθραυστότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών.
Η αλλαγή της φύσης των οικονομικών προκλήσεων
Στην ελεύθερη οικονομία οι υφέσεις και οι κρίσεις του πληθωρισμού βρίσκονται σε αέναο κύκλο, όμως τα τελευταία χρόνια συμβαίνουν εξαιρετικά απίθανες εξελίξεις στο οικονομικό πεδίο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, κάποτε πρωταθλητές του ελεύθερου εμπορίου, έγιναν η πιο προστατευτική προηγμένη οικονομία.
Το Ηνωμένο Βασίλειο ξαφνικά μετατράπηκε σε κάτι που έμοιαζε με μια ταλαιπωρημένη αναπτυσσόμενη χώρα αφού ένας άτυχος μίνι προϋπολογισμός αποδυνάμωσε το νόμισμα, ώθησε τις αποδόσεις των ομολόγων στα ύψη, προκάλεσε τον χαρακτηρισμό «αρνητικό ρολόι» από τους οίκους αξιολόγησης και ανάγκασε την πρωθυπουργό Λιζ Τρας να παραιτηθεί.
Αρχικά, αυτή η αλλαγή οδηγήθηκε από τις επιπτώσεις του COVID-19. Δεν είναι εύκολο να ξεκινήσει κανείς μια παγκόσμια οικονομία που έχει αναγκαστεί να σταματήσει ξαφνικά. Τα εμπορευματοκιβώτια μεταφοράς βρίσκονται σε λάθος μέρος, όπως και τα ίδια τα πλοία. Η ουσία είναι ότι οι αλλαγές στη φύση της παγκοσμιοποίησης, οι εκτεταμένες ελλείψεις εργατικού δυναμικού και οι επιταγές της κλιματικής αλλαγής έχουν δημιουργήσει δυσκολίες στον εφοδιασμό και έχουν θέσει υπό ακόμη μεγαλύτερη πίεση τα ήδη αμφισβητούμενα μοντέλα ανάπτυξης.
Ριζικές αλλαγές και στην πολιτική των τραπεζών
Για χρόνια, οι κεντρικές τράπεζες των μεγάλων οικονομιών ανταποκρίνονται σχεδόν σε κάθε ένδειξη οικονομικής αδυναμίας ή αστάθειας της αγοράς ρίχνοντας περισσότερα χρήματα στο πρόβλημα. Όλα αυτά άλλαξαν με την έκρηξη του πληθωρισμού που ξεκίνησε το πρώτο εξάμηνο του 2021. Αρχικά, η Fed έκανε το λάθος να διαγνώσει εσφαλμένα το πρόβλημα ως παροδικό και επέτρεψε κυρίως στις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων να εκραγούν σε ένα φαινόμενο ευρείας βάσης κόστους ζωής .
Οι αγορές αναγνώρισαν ότι η Fed προσπαθούσε να αναπληρώσει τον χαμένο χρόνο και άρχισαν να ανησυχούν ότι θα διατηρήσει τα επιτόκια υψηλότερα για περισσότερο από ό,τι θα ήταν καλό για την οικονομία. Το αποτέλεσμα ήταν η αστάθεια των χρηματοπιστωτικών αγορών που, εάν διατηρηθεί, θα μπορούσε να απειλήσει τη λειτουργία των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών και να βλάψει περαιτέρω την οικονομία.
Η εύθραυστη φύση του χρηματοπιστωτικού συστήματος περιπλέκει επίσης τη δουλειά των κεντρικών τραπεζών. Αντί να αντιμετωπίσει το κανονικό της δίλημμα – πώς να μειώσει τον πληθωρισμό χωρίς να βλάψει την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση.
Η Fed αντιμετωπίζει τώρα ένα τρίλημμα:
- πώς να μειώσει τον πληθωρισμό,
- να προστατεύσει την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας και
- να διασφαλίσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί η κρίση
Η ανθεκτικότητα, η προαιρετικότητα και η δυνατότητα να λαμβάνεις γρήγορα αποφάσεις είναι όλα ζωτικής σημασίας. Η ανθεκτικότητα, ή η ικανότητα ανάκαμψης από πισωγυρίσματα, συχνά εξαρτάται από ισχυρούς ισολογισμούς και αντοχή, αντοχή και ακεραιότητα. Η προαιρετικότητα, η οποία επιτρέπει την αλλαγή της πορείας με χαμηλό κόστος, υποστηρίζεται από την ανοιχτόμυαλη διάθεση που προέρχεται από την ποικιλομορφία ως προς το φύλο, τη φυλή, τον πολιτισμό ή την εμπειρία. Και η ικανότητα γρήγορης αντίδρασης στις μεταβαλλόμενες συνθήκες εξαρτάται από την ηγεσία και τη διακυβέρνηση που επιτρέπουν τολμηρές κινήσεις σε στιγμές μεγαλύτερης σαφήνειας.
Για τις εθνικές κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες, στόχος θα πρέπει να είναι η ελαχιστοποίηση των ατυχημάτων κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού και η βελτίωση των πιθανοτήτων ότι ο καθένας θα βρεθεί σε ένα καλύτερο μέρος.
Όσο περισσότερο τα νοικοκυριά, οι εταιρείες και οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν και να ανταποκριθούν στις διαρθρωτικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο παγκόσμιο οικονομικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να μετριαστούν οι κίνδυνοι και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που συνδέονται με αυτές τις αλλαγές. Ο κόσμος δεν βρίσκεται απλώς στο χείλος μιας άλλης ύφεσης. Βρίσκεται εν μέσω μιας βαθιάς οικονομικής και χρηματοπιστωτικής αλλαγής.
