Οι οικονομικοί Καζαμίες ανθούν παραδοσιακά τις μέρες αυτές, αν και εφέτος οι αβεβαιότητες που χαρακτηρίζουν τη γεωπολιτική συγκυρία είναι τόσο έντονες (ένεκα του πολέμου ασφαλώς) που θολώνουν απολύτως τη γυάλινη σφαίρα των αναλυτών, καθιστώντας τις προβλέψεις τους αστρολογικής εγκυρότητας και αξιοπιστίας.
Άπαντες, ωστόσο, συμφωνούν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας θα επιβραδυνθεί κι άλλο. Και αν εν τέλει δεν υποχωρήσει κάτω απ’ το μηδέν, θα το οφείλει στην οικονομική επίδοση των δύο χωρών που συγκεντρώνουν σχεδόν το μισό πληθυσμό του πλανήτη: της Ινδίας και της Κίνας.
Οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν συρρίκνωση του παγκόσμιου ΑΕΠ, αλλά με θετικό πρόσημο μπροστά από το ποσοστό. Ο ΟΟΣΑ συγκεκριμένα προβλέπει στην τελευταία έκθεσή του ανάπτυξη 3,1% εφέτος σε παγκόσμια κλίμακα και φρενάρισμα στο 2,2% το 2023. Το ΔΝΤ εμφανίζεται πιο αισιόδοξο, εκτιμώντας ότι εφέτος η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 3,2% και ότι την επόμενη χρονιά ο ρυθμός θα πέσει στο 2,7%.
«Οι εύθραυστες προοπτικές για την παγκόσμια οικονομία είναι άμεσο αποτέλεσμα του πολέμου που συνεχίζει η Ρωσία κατά της Ουκρανίας με τις γνωστές σε ολόκληρη την υφήλιο οικονομικές συνέπειες: την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό», σημειώνει στην έκθεσή του ο ΟΟΣΑ.
Σημειωτέον ότι σε παλαιότερη έκθεσή του, που δημοσιοποίησε τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Οργανισμός είχε εκτιμήσει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα στοιχίσει στο παγκόσμιο ΑΕΠ 2,8 τρισ. δολάρια έως τα τέλη του 2023.
Δύο οι ρυθμιστές
«Ο επίμονος πληθωρισμός, οι υψηλές τιμές ενέργειας, η υποχώρηση του πραγματικού εισοδήματος και της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, η πτώση της εμπιστοσύνης των επιχειρηματιών και των επενδυτών και οι δυσκολότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες λόγω της αντιπληθωριστικής πολιτικής των Κεντρικών Τραπεζών αναμένεται να περιορίσουν την ανάπτυξη», εξηγεί ο διεθνής Οργανισμός. Και προειδοποιεί ότι αν οι τιμές της ενέργειας αυξηθούν περαιτέρω ή αν διαταραχθεί ο ενεργειακός εφοδιασμός, η ανάπτυξη θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο αδύναμη από την αναμενόμενη το 2023.
«Με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη να επιβραδύνουν απότομα τους ρυθμούς τους, η ανάπτυξη την επόμενη χρονιά εξαρτάται πολύ από τις μεγάλες ασιατικές οικονομίες, οι οποίες από κοινού συμβάλλουν σχεδόν κατά τα τρία τέταρτα στην παγκόσμια αναπτυξιακή διαδικασία», σημειώνει ο ΟΟΣΑ. Ο Οργανισμός εννοεί βέβαια την Ινδία και την Κίνα.
Με 6,6% η Ινδία αναμένεται να έχει εφέτος τους δεύτερους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στον κόσμο μετά από τη Σαουδική Αραβία. Το 2023 το ινδικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί κατά 5,3%. Η κινεζική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 3,3% εφέτος και το 2023 να επιταχυνθεί ο ρυθμός στο 4,6%.
Ευμενής ουδετερότητα
Αντίθετα, στις Ηνωμένες Πολιτείες το ΑΕΠ θα αυξηθεί πιθανότατα κατά 1,8% το 2022 και μόλις κατά 0,5% το 2023. Για τις 19 χώρες που μοιράζονται το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα ο ΟΟΣΑ προβλέπει ακόμα μεγαλύτερο φρενάρισμα της οικονομίας τους, από το 3,3% το 2022 στο 0,5% το 2023.
Ένας μείζων λόγος για τον οποίο οι οικονομίες της Κίνας και της Ινδίας δεν επηρεάζονται τόσο όσο οι ΗΠΑ και κυρίως η Ευρώπη από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τα παρεπόμενά του είναι το ότι δεν μετέχουν στις κυρώσεις της Δύσης κατά του καθεστώτος Πούτιν και κρατούν μια οιονεί ουδέτερη στάση στη διεθνή διένεξη. Πρόκειται βέβαια για μια «ευμενή ουδετερότητα» υπέρ της Ρωσίας, επωφελούμενες εξάλλου από τις πωλήσεις υδρογονανθράκων με εκπτωτικές τιμές που τους προσφέρει η Μόσχα.
Ανάπτυξη με «ενέσεις»
«Το ότι οι οικονομίες της Ευρώπης και της Αμερικής αναπτύσσονται οφείλεται εν μέρει στις κυβερνητικές δαπάνες για επιδοτήσεις ενέργειας και στις πολιτικές για την ενίσχυση των επενδύσεων, όπως είναι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την Επόμενη Γενιά (NextGeneration EU) και η αμερικανική νομοθετική Πράξη για τη Μείωση του Πληθωρισμού (Inflation Reduction Act)», διευκρίνισε μιλώντας σε εκπροσώπους του τύπου ο γενικός γραμματέας του ΟΟΣΑ Ματίας Κόρμαν.
Ένας άλλος λόγος που οι οικονομίες ΗΠΑ και Ευρώπης καταφέρνουν να κρατούν (ακόμα…) το κεφάλι «πάνω απ’ το νερό» είναι οι αποταμιεύσεις και οι οικονομίες που συσσώρευσαν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της αρχικής φάσης της πανδημίας. «Κάτι που επίσης στηρίζει τις ιδιωτικές δαπάνες», πρόσθεσε ο Κόρμαν, υπογραμμίζοντας ότι «αυτή την ώρα ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για να βελτιωθούν η εικόνα και οι προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας θα ήταν η κατάπαυση των εχθροπραξιών και η ειρήνευση στην Ουκρανία».
Πιο ευάλωτη η Ευρώπη
Αν συγκρίνει κανείς τα ρίσκα που έχουν να αντιμετωπίσουν το 2023 ΗΠΑ και Ευρώπη, είναι πανθομολογούμενο ότι περισσότερο ευάλωτη (κυρίως λόγω του πολέμου και της προσπάθειας ενεργειακής απεξάρτησής της από τη Ρωσία, αλλά και εξαιτίας των δομικών ατελειών, εγγενών αδυναμιών που την ταλανίζουν) είναι η Ευρώπη.
Είναι χαρακτηριστική μια δήλωση που είχε κάνει ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ντέιβιντ Μόλπας πρόσφατα στο CNN, με την οποία είχε εκφράσει την ανησυχία του «αδελφού» με το ΔΝΤ Οργανισμού για τον κίνδυνο να βυθιστεί η παγκόσμια οικονομία σε ύφεση το 2023. «Πάντως οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζονται κάπως ισχυρότερες από άλλες οικονομίες», είχε πει χαρακτηριστικά ο Μόλπας.
Ύφεση και πληθωρισμός
Σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό, οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν αποκλιμάκωση το 2023, αλλά σε ποσοστά πολύ μακρινά από τον στόχο 2% που έχουν θέσει οι Κεντρικές Τράπεζες ως ιδανικό για την ευρωστία των οικονομιών τους. Ο ΟΟΣΑ συγκεκριμένα προβλέπει πληθωρισμό για τις 38 χώρες-μέλη του πάνω από το 9% τη χρονιά που φεύγει. Για το 2023 προβλέπει υποχώρηση του ποσοστού στο 6,6%, οριακά υψηλότερα από όσο υπολογίζει το ΔΝΤ (6,5%).
Ασφαλώς και σε ό,τι αφορά τις τιμές πολλοί είναι οι απρόβλεπτοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τις εξελίξεις – παράγοντες που σχετίζονται με τον πόλεμο αλλά και με την πορεία της πανδημίας, ακόμα και την οριστική εγκατάλειψη ή την ενδεχόμενη επαναφορά της πολιτικής μηδενικής ανοχής στην Covid εκ μέρους του Πεκίνου.
Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί των διεθνών οργανισμών αλλά και των μεγάλων επενδυτικών τραπεζών και των οίκων αξιολόγησης προβλέπουν συνέχιση της πολιτικής αύξησης των επιτοκίων από τις μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες της Δύσης που πασχίζουν να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό.
«Είναι κάτι που αυξάνει τους κινδύνους ύφεσης για την παγκόσμια οικονομία, καθώς αυξάνει τα κόστη εξυπηρέτησης των χρεών των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων», σημειώνει στην έκθεσή του ο ΟΟΣΑ. «Τα υψηλότερα επιτόκια, ενώ είναι απαραίτητα για να μετριάσουν τον πληθωρισμό, θα αυξήσουν τις οικονομικές προκλήσεις για τους δανειολήπτες, είτε πρόκειται για νοικοκυριά είτε για επιχειρήσεις», τονίζει ο Οργανισμός.
Δεν χρειάζεται να διαβάσει βέβαια κανείς καμιά γυάλινη σφαίρα για να διαπιστώσει ότι «οι χώρες χαμηλού εισοδήματος θα παραμείνουν ιδιαίτερα ευάλωτες έναντι των αυξημένων τιμών των τροφίμων και της ενέργειας, ενώ οι πιο δυσχερείς χρηματοοικονομικές συνθήκες διεθνώς θα καταστήσουν έτι δυσχερέστερη την εξυπηρέτηση των εθνικών χρεών».
