της Ελευθερίας Βουργίδη*
Αρχαία Προσανατολισμού
Διδαγμένο κείμενο
Ενδεικτικές ερωτήσεις για όλες τις θεματικές ενότητες από το βιβλίο των Αρχαίων Ελληνικών «Φάκελος Υλικού».
Πρώτη θεματική ενότητα:
Να αναλύσετε το παρενθετικό επιχείρημα του Αριστοτέλη το οποίο αναφέρεται στους μύθους. Για ποιους λόγους είναι απαραίτητη η ενασχόληση με τη φιλοσοφία σύμφωνα με τον φιλόσοφο; Να σχολιάσετε την επανάληψη του ρηματικού επιθέτου «φιλοσοφητέον».
Πώς συνδέεται η φιλοσοφία και η ευδαιμονία στη σκέψη του Επίκουρου;
Δεύτερη θεματική ενότητα:
Ποια εφόδια μοίρασε ο Επιμηθέας στα ζώα για να εξασφαλίσει την επιβίωσή τους και τη διαιώνιση του είδους τους;
Για ποιους λόγους καταδικάστηκε ο Προμηθέας και ποια τιμωρία τού επιβλήθηκε;
αιδώς, δίκη: Ποιο είναι το περιεχόμενο καθεμιάς έννοιας; Γιατί θεωρούνταν «πόλεων κόσμοι τε και δεσμοί φιλίας συναγωγοί»;
Η βασική διδασκαλία του Αριστοτέλη πως «η πόλις ήλθεν εκ φύσεως» συμπληρώνεται με τη φράση «ο δε πρώτος συστήσας» δημιουργώντας μια φαινομενική αντίφαση. Πώς μπορεί να αρθεί η αντίφαση αυτή;
Τρίτη θεματική ενότητα:
Τι γνωρίζετε για την αλληγορία και ποια πλεονεκτήματα προσφέρει στη διήγηση;
Ποιο είναι το περιεχόμενο της παιδείας σύμφωνα με το απόσπασμα; Στην απάντησή σας να διευκρινίσετε τον όρο «περιαγωγή».
Ο Σωκράτης προσωποποιεί τον νόμο; Πώς το επιτυγχάνει και ποια είναι η λειτουργικότητα αυτής της προσωποποίησης;
Να επισημάνετε το σημείο στο οποίο συμπίπτουν όλες οι διαφορετικές απόψεις που παρουσιάζονται στο κείμενο και να εξηγήσετε αυτή τη σύμπτωση.
Τέταρτη θεματική ενότητα:
Να σχολιάσετε τα παραδείγματα που φέρνει ο Αριστοτέλης και να εξηγήσετε τη σκοπιμότητά τους. Ποια συλλογιστική μέθοδο ακολουθεί ο φιλόσοφος και σε ποια γενίκευση καταλήγει ύστερα από τα παραδείγματα;
«Ου μικρόν ουν διαφέρει το ούτως ή ούτως ευθύς εκ νέων εθίζεσθαι, αλλά πάμπολυ, μάλλον δε το παν»: Στην πρόταση αυτή ο Αριστοτέλης εγκαταλείπει το συνηθισμένο λιτό και απέριττο ύφος και αισθητοποιεί τη σκέψη του με μια πλειάδα εκφραστικών μέσων. Ποια είναι αυτά και ποια είναι η λειτουργικότητά τους;
Ο καθορισμός του μέσου με κριτήρια υποκειμενικά πώς θα μπορούσε να συσχετιστεί με τις σχετικοκρατικές θέσεις των σοφιστών;
Πώς εξηγείται η φαινομενικά οξύμωρη φράση «μέσον τε και άριστον»;
Πέμπτη θεματική ενότητα:
Εχοντας υπόψη ότι τελολογική σκέψη ονομάζεται αυτή που αναζητεί τελικό ή τελικά αίτιο (τέλος: σκοπός) για την εξήγηση των πραγμάτων (φαινομένων, πράξεων, όντων κ.λπ.): i. Να γράψετε τις φράσεις του κειμένου αναφοράς που δηλώνουν τελικό αίτιο. ii. Να τις αναλύσετε.
Με ποια αντιθετικά ζεύγη παρουσιάζεται η διαφοροποίηση του ανθρώπου από τα άλλα ζώα;
Τι γνωρίζετε για την αθροιστική θεωρία και πώς τη χρησιμοποιεί στο κείμενό του ο Αριστοτέλης;
Να εντοπίσετε και να αναλύσετε το χωρίο στο οποίο φαίνεται η σχέση των κοινωνικών τάξεων στα πλαίσια της δημοκρατίας.
Εκτη θεματική ενότητα:
Να εξηγήσετε τον ρόλο της προαιρέσεως στη ζωή του ανθρώπου και να αναλύσετε τα χαρακτηριστικά που της αποδίδει ο Επίκτητος.
Ποιοι ήταν οι βασικοί άξονες της πολιτικής του Αλεξάνδρου κατά τις εκστρατείες του;
Ποιο νόημα έχει για τον Μ. Αυρήλιο η αναχώρηση του ατόμου στον εαυτό του και πώς απηχεί στις ιδέες του στωικισμού;
Αδίδακτο κείμενο
Το αδίδακτο κείμενο αποτελεί ένα δύσκολο εγχείρημα για τον μαθητή που βαθμολογείται με 40 μονάδες.
Τις πρώτες 10 μονάδες ο μαθητής τις αντλεί από τη μετάφραση, ενώ με 10 μονάδες βαθμολογείται και η ερώτηση κατανόησης του κειμένου.
Δέκα μονάδες δίνουν οι ασκήσεις γραμματικής και 10 μονάδες η σύνταξη λέξεων του κειμένου καθώς και διάφορα άλλα συντακτικά φαινόμενα στα οποία ο μαθητής θα κληθεί να απαντήσει.
Βασική προϋπόθεση για την όσο το δυνατόν καλύτερη ανταπόκρισή του στις απαιτήσεις του κειμένου είναι η γνώση ενός ευρύτερου λεξιλογίου της αρχαίας ελληνικής, καθώς και η ικανοποιητική διαχείριση της γραμματικής και του συντακτικού.
Η γραμματική, συντακτική και σημασιολογική λειτουργία της κάθε λέξης θα βοηθήσει τον μαθητή να αποκρυπτογραφήσει σωστά το νόημα του κειμένου.
*Η Ελευθερία Βουργίδη είναι φιλόλογος στα φροντιστήρια Ομόκεντρο
