Κροατία: Δεύτερη θητεία για τον Πρόεδρο;

Οι υποστηρικτές του Ζόραν Μιλάνοβιτς άκουσαν αυτά που ήθελαν το πρωί εκείνης της Κυριακής στα μέσα Δεκεμβρίου του 2024: ο νυν πρόεδρος του κράτους-μέλους της ΕΕ και υποψήφιος στις επερχόμενες εκλογές για την ανάδειξη του αρχηγού του κροατικού κράτους την Κυριακή (29 Δεκεμβρίου 2024) παρουσιάστηκε με τον συνήθη μαχητικό του λόγο στην έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας στην κατάμεστη αίθουσα της Kulturfabrik στην πρωτεύουσα της Κροατίας, το Ζάγκρεμπ.

Αφού το ακροατήριο υποδέχθηκε τον Μιλάνοβιτς με ενθουσιώδη χειροκροτήματα, αυτός επιτέθηκε με σφοδρότητα στον πρωθυπουργό Αντρέι Πλένκοβιτς και την κυβέρνησή του. Κατηγόρησε τον επικεφαλής της κυβέρνησης για διαφθορά και πελατειακές σχέσεις και χαρακτήρισε τον Πλένκοβιτς «κανίς» και «μαριονέτα των Βρυξελλών», έναν yes-man που σκύβει πειθήνια σε ό,τι αποφασίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση – και δεν δίνει καμία σημασία στα εθνικά συμφέροντα της Κροατίας. Ο εν ενεργεία πρόεδρος είχε μόνο χλευασμό για τους άλλους διεκδικητές της προεδρίας: δεν ήθελε να μιλήσει καθόλου γι’ αυτούς, είπε ο Μιλάνοβιτς, επειδή «ένας αετός δεν κυνηγάει μύγες».

Η αυτοπεποίθηση του Μιλάνοβιτς έχει τους λόγους της: Εδώ και εβδομάδες προηγείται συνεχώς σε όλες τις δημοσκοπήσεις στην κούρσα για μια δεύτερη πενταετή θητεία, με πιο πρόσφατη την προβλεπόμενη υποστήριξη του 39% των ερωτηθέντων. Ο πλησιέστερος αντίπαλός του, ο Ντράγκαν Πρίμορατς, ο υποψήφιος της κυβερνώσας εθνικοσυντηρητικής Κροατικής Δημοκρατικής Κοινότητας (HDZ), συγκεντρώνει 23%. Ακολουθεί πολύ πιο πίσω η Ιβάνα Κέκιν από το αριστερό-πράσινο κόμμα «Mozemo!». («Μπορούμε να το κάνουμε!») και η ανεξάρτητη υποψήφια Μαρίγια Ράσπουντιτς με περίπου 9% η καθεμία.

 Κροατικός Τραμπισμός

«Ο Μιλάνοβιτς δεν έχει καθόλου πρόγραμμα», λέει ο πολιτικός επιστήμονας και πολιτικός αναλυτής στο Ζάγκρεμπ, Ζάρκο Πουχόφσκι, σε συνέντευξή του στην DW, «αυτός είναι το πρόγραμμα». Αυτό που εκφράζει ο Μιλάνοβιτς είναι «ένα είδος Τραμπισμού», συνεχίζει ο Πουχόφσκι: «Παρουσιάζεται ως άνθρωπος με σαφή λόγια, σαφείς ιδέες, που δεν μασάει τα λόγια του. Αυτό αρέσει στους ανθρώπους: οι δυνατοί άνδρες. Αυτό το βλέπουμε σήμερα στην Ουγγαρία και στις ΗΠΑ».

Επιπλέον, ο πρόεδρος δεν ενδιαφέρεται για τους νόμους ή τους κρατικούς θεσμούς της Κροατίας. «Έχει παραβιάσει αρκετές φορές το Σύνταγμα, αρνείται να συνεργαστεί με την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο, αγνοεί τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου, του οποίου τους δικαστές χαρακτήρισε «ενοχλητικές μύγες» και «μια ομάδα γκάνγκστερ».

Ναι στην Ευρώπη – αλλά πρώτα η Κροατία 

Πολιτικά, ο Μιλάνοβιτς, ο οποίος ήταν επί μακρόν ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SDP) και ως τέτοιος ήταν επίσης επικεφαλής της κυβέρνησης από το 2011 έως το 2016, δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ούτε ως σαφώς αριστερός, ούτε ως δεξιός. Αντιθέτως, προβάλλει τον εαυτό του ως έναν ατρόμητο μαχητή κατά της διαφθοράς που κατατρώει το κράτος και του νεποτισμού του κυβερνώντος HDZ – αλλά ταυτόχρονα αδιαφορεί για τους κεντρικούς θεσμούς του κροατικού κράτους.

Από τη μία, ο Μιλάνοβιτς τονίζει την ένταξη της Κροατίας στον δυτικό κόσμο και την ΕΕ – αλλά από την άλλη, επιμένει ότι τα συμφέροντα της Κροατίας πρέπει πάντα να έρχονται πρώτα. Τονίζει τις ρίζες της κροατικής κρατικής υπόστασης στον αντιφασιστικό αγώνα των Γιουγκοσλάβων παρτιζάνων κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – αλλά απονέμει μετάλλια σε Κροάτες στρατιώτες που πήγαν στη μάχη για την ανεξαρτησία της Κροατίας από τη Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990 με συνθήματα των Κροατών φασιστών της οργάνωσης

«Ούστασα». Εκλέξιμος για αριστερούς και δεξιούς 

Αυτή η ασάφεια επιτρέπει στους Κροάτες από πολύ διαφορετικά πολιτικά στρατόπεδα να ψηφίσουν τον Μιλάνοβιτς. Ενώ ο Πρίμορατς θεωρείται φερέφωνο του πολιτικού του προστάτη, του προέδρου του HDZ και πρωθυπουργού Αντρέι Πλένκοβιτς, η αριστερά βλέπει τον Μιλάνοβιτς ως τον μόνο σοβαρό αντίπαλο του ισχυρού εθνικοσυντηρητικού πρωθυπουργού. Οι ακραίοι δεξιοί, από την άλλη πλευρά, εκτιμούν τη δέσμευσή του για το καλό του έθνους και την κυριαρχία του έναντι της ΕΕ.

Ταυτόχρονα, ο πρόεδρος έχει ελάχιστα να πει για την εσωτερική πολιτική της Κροατίας. Το κοινοβούλιο και η κυβέρνηση είναι που αποφασίζουν. Ο αρχηγός του κράτους έχει λόγο μόνο σε ορισμένα θέματα που αφορούν τις υπηρεσίες πληροφοριών και σε ορισμένες πτυχές της εξωτερικής πολιτικής- και ως αρχιστράτηγος του στρατού, ο πρόεδρος είναι σημαντικός σε θέματα άμυνας. Το γεγονός ότι ο πρόεδρος εκλέγεται απευθείας από τον λαό στην Κροατία, σε αντίθεση με τη Γερμανία, για παράδειγμα, προσδίδει στο αξίωμα ιδιαίτερη νομιμοποίηση. 

Ναι στο ΝΑΤΟ – Όχι στον πόλεμο

Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, ο Μιλάνοβιτς θέλει να κρατήσει την Κροατία έξω από τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. «Αυτός δεν είναι δικός μας πόλεμος», λέει και χρησιμοποιεί μια παλιά παροιμία: «Όταν οι ελέφαντες πολεμούν, τα ποντίκια πρέπει να κάνουν στην άκρη». Επιπλέον, σύμφωνα με τον πρόεδρο σε εκδήλωση στις αρχές του 2023, η Ρωσία «δεν μπορεί να νικηθεί με συμβατικά μέσα».

Ο Μιλάνοβιτς δεν αμφισβητεί την ένταξη της Κροατίας στο ΝΑΤΟ – αλλά απορρίπτει την ενεργό αποστολή Κροατών στρατιωτών στον πόλεμο της Ουκρανίας, ακόμα και ως μέρος μιας πιθανής ειρηνευτικής δύναμης. Ο αντίπαλός του προσπάθησε ως εκ τούτου να τον απαξιώσει ως «άνθρωπο του Πούτιν» και «πληρωμένο από τους Ρώσους». Ωστόσο, καθώς δεν μπόρεσε να τεκμηριώσει αυτούς τους ισχυρισμούς, έπεσαν στο κενό χωρίς συνέπειες.

 Ένα αντι-πρότυπο για την Ευρώπη 

Ο Μιλάνοβιτς επιμένει επίσης στη διαφύλαξη των εθνικών συμφερόντων έναντι της ΕΕ. Ενώ ο πρωθυπουργός Πλένκοβιτς θεωρείται ευρωπαϊστής που δεν δημιουργεί προβλήματα και ακολουθεί ευλαβικά τις βασικές γραμμές της πολιτικής των Βρυξελλών, ο Μιλάνοβιτς απαιτεί μεγαλύτερη ανεξαρτησία. «Πρέπει να φροντίζουμε τους εαυτούς μας, η πολιτική μας δεν μπορεί να είναι πάντα αυτή ενός υποτακτικού», δήλωσε στην εκδήλωση προεκλογικής εκστρατείας στο Εργοστάσιο Πολιτισμού του Ζάγκρεμπ. Ο Μιλάνοβιτς κηρύσσει εδώ και καιρό την ανάγκη για χρήματα από τις Βρυξέλλες – είναι «δικά μας χρήματα», λέει, «τα δικαιούμαστε».

Ο νυν πρόεδρος χρησιμοποιεί τον ίδιο τόνο και σε σχέση με τους γείτονές του στα Δυτικά Βαλκάνια. Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου οι Κροάτες είναι ένας από τους τρεις συνιστώντες λαούς μαζί με τους Βόσνιους και τους Σέρβους, επιμένει στην ενίσχυση των δικαιωμάτων των Κροατών. Στο σημείο αυτό, δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου διαφορές με την πολιτική της σημερινής κροατικής κυβέρνησης.

Η στάση του Μιλάνοβιτς απέναντι στη Σερβία δεν διαφέρει ιδιαίτερα από εκείνη του στενού εχθρού του, του πρωθυπουργού Αντρέι Πλένκοβιτς. Ωστόσο, με μια σημαντική διαφορά: το Κοσσυφοπέδιο «αφαιρέθηκε» από τη Σερβία κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου εκείνη την εποχή, σύμφωνα με τον Μιλάνοβιτς – και η Κροατία συμμετείχε. Αυτό ήταν ένα προηγούμενο, το οποίο δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη, δεδομένου ότι η Ρωσία έκανε αργότερα το ίδιο με την Κριμαία.

Εάν κανένας από τους υποψηφίους δεν επιτύχει την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών της Κροατίας στις 29 Δεκεμβρίου, οι δύο υποψήφιοι που θα καταλάβουν την καλύτερη θέση θα αναμετρηθούν στον δεύτερο γύρο 14 ημέρες αργότερα.

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.