Βουλγαρία: Επτά εκλογές, τρία κόμματα, μια κυβέρνηση

Επιτέλους λευκός καπνός! Οι πολίτες της Βουλγαρίας έχουν ψηφίσει επτά φορές από το 2020. Μόνο δύο φορές έχει σχηματιστεί κανονική κυβέρνηση – η οποία απέτυχε γρήγορα και θεαματικά και στις δύο περιπτώσεις.

Μετά τις πιο πρόσφατες εκλογές του Οκτωβρίου 2024, οι οποίες απέτυχαν και πάλι να φέρουν αποτελέσματα, τρία κόμματα προσπαθούν να δημιουργήσουν επιτέλους μια σταθερή πολιτική ηγεσία για το κράτος μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ: το συντηρητικό GERB (Κίνημα για μια Ευρωπαϊκή Βουλγαρία – Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας) υπό την ηγεσία του πρώην πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ, το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (BSP) και το λαϊκιστικό κόμμα «Υπάρχει και τέτοιος λαός» (ITN). Υποστηρίζονται από ένα τμήμα του κόμματος της τουρκικής μειονότητας «Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες» (DSP).

Στις 16 Ιανουαρίου 2025, 125 μέλη του βουλγαρικού κοινοβουλίου ψήφισαν υπέρ της νέας κυβέρνησης συνασπισμού – και 114 κατά. Η συμμαχία σχηματίστηκε αφού ο 65χρονος ηγέτης του GERB Μπορίσοφ απέσυρε τη διεκδίκηση του αξιώματος του επικεφαλής της κυβέρνησης. Αντ’ αυτού, ο στενός συνεργάτης του, ο 56χρονος δικηγόρος Ρόσεν Σελιάσκοφ, ορίστηκε πρωθυπουργός.

Θα αντέξει η νέα κυβέρνηση περισσότερο από τις προηγούμενες; Και μπορεί να ξεπεράσει τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η φτωχότερη χώρα της ΕΕ; Οι πολιτικοί παρατηρητές αμφιβάλλουν – επειδή οι σημερινοί εταίροι του συνασπισμού ήταν μέχρι πρόσφατα σκληροί αντίπαλοι.

Η καταπολέμηση της διαφθοράς

Η πολιτική αστάθεια στη Βουλγαρία ξεκίνησε το 2020, όταν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν κατά της διαφθοράς και των κλικών στο δικαστικό σώμα και το κράτος. Οι διαδηλωτές απαίτησαν την παραίτηση τόσο του πρωθυπουργού Μπορίσοφ, ο οποίος κυβερνούσε τότε για τρίτη φορά τη βαλκανική χώρα, όσο και του γενικού εισαγγελέα Ιβάν Γκέσεφ.

Οι διαδηλωτές κατηγόρησαν και τους δύο πολιτικούς ότι εξαρτώνται από εγκληματικές δομές – ιδίως τον ολιγάρχη και πολιτικό Ντέλγιαν Πέεφσκι. Ο μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης είχε καταδικαστεί στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο για διαφθορά το 2021.

Νέα κόμματα

Ως απάντηση στις διαμαρτυρίες, ιδρύθηκαν διάφορα κόμματα και κομματικές συμμαχίες ενάντια στο πολιτικό-οικονομικό-δικαστικό κατεστημένο. Ένα από αυτά τα νεοσύστατα κόμματα ήταν το «Υπάρχει τέτοιος λαός» (ITN) του τηλεοπτικού παρουσιαστή, μουσικού και παραγωγού Σλάβι Τρίφονοφ, το οποίο κέρδισε εντυπωσιακά τις βουλευτικές εκλογές του 2021.

Οι απόφοιτοι του Χάρβαρντ Κίριλ Πέτκοφ και Ασέν Βασίλεφ ίδρυσαν ένα άλλο νέο κόμμα: το «Συνεχίζουμε την αλλαγή» υποσχέθηκε ένα τέλος στη διαφθορά και ένα σαφές φιλοευρωπαϊκό μέλλον για τη Βουλγαρία, κέρδισε γρήγορα δημοτικότητα και σχημάτισε μια λεγόμενη μεταρρυθμιστική κυβέρνηση το 2021 μαζί με το «Υπάρχει και τέτοιος λαός», τους Σοσιαλιστές και τη φιλελεύθερη συμμαχία Δημοκρατική Βουλγαρία.

Ωστόσο, το σχήμα κατέρρευσε τον επόμενο χρόνο. Εκείνη την εποχή, ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η έντονη φιλορωσική προπαγάνδα στη Βουλγαρία, η οποία διαδόθηκε επίσης από το εθνικιστικό-λαϊκιστικό κόμμα «Αναγέννηση», έθεσε τη χώρα της ΕΕ ενώπιον νέων προκλήσεων. Μετά τις νέες εκλογές, το «Συνεχίζουμε την αλλαγή» σχημάτισε συνασπισμό με το GERB του Μπορίσοφ – για πολλούς ψηφοφόρους μια προδοσία των ιδανικών και των υποσχέσεων των μεταρρυθμιστών.

Ο ολιγάρχης στο παρασκήνιο

«Το χειρότερο πράγμα που έκαναν τα κόμματα των μεταρρυθμίσεων είναι ότι συμμάχησαν με το πιο αμφίβολο τμήμα του πολιτικού φάσματος – με τους ανθρώπους του Μπορίσοφ», δήλωσε στη DW ο Βελισλάβ Βελιτσκόφ, επικεφαλής της πρωτοβουλίας πολιτών «Δικαιοσύνη για όλους». Ο συνασπισμός υποστηρίχθηκε και πάλι από τον ολιγάρχη Πέεφσκι και το ονομαστικά φιλελεύθερο κόμμα στο οποίο ανήκει: το «Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες» (DPS), το οποίο εκπροσωπεί κυρίως τα συμφέροντα της τουρκικής μειονότητας στη Βουλγαρία.

Οι Τούρκοι αποτελούν περίπου το 9% του βουλγαρικού πληθυσμού. Ο ίδιος ο Πέεφσκι δεν ανήκει στη μειονότητα. Είναι ορθόδοξος χριστιανός. Χρησιμοποιώντας αμφίβολες μεθόδους, κατάφερε να πάρει τον έλεγχο του ονόματος του κόμματος και της κρατικής χρηματοδότησης το φθινόπωρο του 2023. Αφού εξελέγη αρχηγός του κόμματος τον Δεκέμβριο του 2024, το Ευρωπαϊκό Φιλελεύθερο Κόμμα ALDE απαίτησε την αποπομπή του DPS. Το κόμμα του Πέεφσκι πρόλαβε τελικά να αποχωρήσει από τη συμμαχία των φιλελεύθερων κομμάτων.

Κουλτούρα δέους προς τους ισχυρούς

Εκτός από το κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο, οι κλίκες στο βουλγαρικό δικαστικό σύστημα παραμένουν ένα μείζον πρόβλημα που συνεχίζει να θέτει υπό αμφισβήτηση την ικανότητα της Βουλγαρίας να μεταρρυθμιστεί. Το 2023, ο Ιβάν Γκέσεφ απομακρύνθηκε από τη θέση του Γενικού Εισαγγελέα. Ωστόσο, ο αναπληρωτής του, Μπόρισλαβ Σαράφοφ, ο οποίος έκτοτε επίσης απομακρύνθηκε, είναι επίσης ύποπτος για διασυνδέσεις με εγκληματικές ομάδες που επηρεάζουν το δικαστικό σώμα.

Θεαματική ήταν η υπόθεση του Μάρτιν Μπογιάνοφ, ενός εγκληματία με το παρατσούκλι «Ο συμβολαιογράφος», ο οποίος δολοφονήθηκε τον Ιανουάριο του 2024. Η δικαστής Βλαντισλάβα Τσαριγκράντσκα δήλωσε σε συνεντεύξεις και στο κοινοβούλιο ότι ο Μπογιάνοφ επηρέαζε επί χρόνια τη δικαστική εξουσία, απειλούσε την ίδια και τους συναδέλφους της – και αναφέρθηκε στις καλές επαφές του με τον ολιγάρχη Πέεφσκι.

«Προφανώς, η κουλτούρα του σεβασμού προς τους ισχυρούς στο βουλγαρικό δικαστικό σώμα που χρονολογείται από την εποχή της κομμουνιστικής δικτατορίας δεν έχει εξαφανιστεί. Αυτός ο φόβος, σε συνδυασμό με τον ανεξήγητο πλούτο των δικαστών και την έλλειψη θεσμικών αντιδράσεων, υπονομεύει το κύρος της δικαιοσύνης», δήλωσε η Τσαριγκράντσκα στην DW.

Απίθανες οι σημαντικές μεταρρυθμίσεις

«Είναι λογικό να περιμένουμε ότι η νέα κυβέρνηση θα αναζητήσει πολύ προσεκτικά μια ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων των ατόμων που την στηρίζουν και της δημόσιας νομιμοποίησης μέσω προφανών θεσμικών μεταρρυθμίσεων», λέει ο πολιτικός συντάκτης Βέσελιν Στόινεφ. Η νέα κυβέρνηση έχει μπροστά της σημαντικά καθήκοντα: η Βουλγαρία θα μπορούσε να χάσει δισεκατομμύρια ευρώ από το ταμείο ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξαιτίας της μη προώθησης νομοθετικών αλλαγών.

Στη συμφωνία συνασπισμού, η νέα πολιτική ηγεσία κατονομάζει ως προτεραιότητες τη συνέχιση των προσπαθειών για τη διασφάλιση της ένταξης της Βουλγαρίας στην ευρωζώνη, την επιτάχυνση της εφαρμογής του σχεδίου ανασυγκρότησης και ανθεκτικότητας της ΕΕ και τον εκσυγχρονισμό του βουλγαρικού στρατού. Η καταπολέμηση της διαφθοράς και η δικαστική μεταρρύθμιση αναφέρονται επίσης.

Ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες συμφωνούν ότι δεν μπορούν να αναμένονται σημαντικές μεταρρυθμίσεις από αυτόν τον ετερογενή συνασπισμό, ο οποίος είναι σοβαρά ύποπτος ότι είναι βυθισμένος σε βαθιές εξαρτήσεις. «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι οι εξαρτήσεις σε αυτή την κυβέρνηση να αποδειχθούν τόσο ανυπέρβλητες, ώστε να θέσουν σε κίνδυνο κάθε βήμα της», λέει ο Στόινεφ.

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.