Με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ιαπωνία διέβη το δικό της «Ρουβίκωνα». Σε αντίθεση με το 2014 -όταν η Μόσχα προσάρτησε την Κριμαία- η κυβέρνηση του Τόκιο ευθυγραμμίστηκε αυτή τη φορά με τις δυτικές χώρες στην επιβολή κυρώσεων και προχώρησε στην παροχή οικονομικής, υλικής και ανθρωπιστικής βοήθειας στο Κίεβο, παρά τους φόβους για διακοπή του ενεργειακού εφοδιασμού από τη Ρωσία.
Ενόσω πάντως η Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου και μέλος της ομάδας των G7 (των επτά ισχυρότερων οικονομιών του πλανήτη) μείωσε τις εισαγωγές ρωσικού άνθρακα και πετρελαίου, προσπαθεί ταυτόχρονα «με νύχια και με δόντια» να αποφύγει ανάλογα μέτρα για το φυσικό αέριο, σε μια πολύ δύσκολη χρονιά για παγκόσμια ενεργειακή αγορά.
Εξ ου και το Τόκιο τήρησε διαλλακτική στάση όταν στις 30 Ιουνίου ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υπέγραψε διάταγμα για την μονομερή ανάληψη από τη Μόσχα του ελέγχου του Sakhalin-2.
Ενός έργου εκμετάλλευσης κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στο ρωσικό νησί της Σαχαλίνης, στα βόρεια του Ιαπωνικού Αρχιπελάγους, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει τρεις υπεράκτιες πλατφόρμες, 300 χιλιόμετρα υπεράκτιων αγωγών και 1.600 χιλιόμετρα χερσαίων, καθώς και την πρώτη μονάδα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στη Ρωσία.
Business με τον «εχθρό»
Η ρωσική ανακοίνωση έγινε μετά την απόφαση του βρετανικού πετρελαϊκού Shell να αποσυρθεί από το έργο και να πουλήσει το μερίδιο του (27,5%). Κίνηση, που η Μόσχα χαρακτήρισε «εχθρική».
Με το διάταγμα Πούτιν, ο φορέας εκμετάλλευσης του Sakhalin-2 άλλαξε εν μια νυκτί και η περιουσία της διαχειρίστριας εταιρείας μεταβιβάστηκε σε μία νέα ρωσική κρατική νομική οντότητα, την «Sakhalinskaya Energiya». Βασικός μέτοχος παραμένει η Gazprom.
Για την φτωχή σε ενεργειακούς πόρους Ιαπωνία, που είχε μετοχική συμμετοχή στο έργο μέσω εγχώριων κολοσσών, η εξέλιξη αποτελούσε μια πρόκληση για την ενεργειακή ασφάλειά της.
Περίπου το 60% των 10 εκατομμυρίων τόνων φυσικού αερίου της Σαχαλίνης προορίζεται για την ιαπωνική αγορά, αφού υγροποιηθεί. Ποσότητες, με τις οποίες η ασιατική χώρα καλύπτει το 9% των αναγκών της.
Κι έτσι, έχοντας αποφύγει τις διακοπές ρεύματος κατά τη διάρκεια ενός ιστορικά θερμού καλοκαιριού, η κυβέρνηση του Τόκιο αποφάσισε να ξορκίσει τους φόβους για έναν ενεργεικά δύσκολο χειμώνα.
Κατόπιν υποβολής αιτήματος και διαπραγματεύσεων, η Ρωσία έδωσε στις αρχές του μήνα το «πράσινο φως» στις ιαπωνικές εταιρείες Mitsubishi Corp και Mitsui & Co, να μεταβιβάσουν τις παλιές τους μετοχές στο Sakhalin-2 (10% και 12,5% αντίστοιχα) στον νέο φορέα.
Με τις τιμές του LNG εν τω μεταξύ να αυξάνονται συνεχώς, η ιαπωνική JERA -η μεγαλύτερη εγχώρια εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και μεγαλύτερη εισαγωγέας- υπέγραψε ήδη συμφωνία με τον νέο διαχειριστή του Sakhalin-2 για την προμήθεια 2 εκατομμυρίων τόνων υγροποιημένου φυσικού αερίου ετησίως, έως το 2029.
Τα «χνάρια» της ακολούθησε η Tokyo Gas Co Ltd, η μεγαλύτερη εταιρεία παροχής φυσικού αερίου στην Ιαπωνία, υπογράφοντας επίσης νέα μακροπρόθεσμη σύμβαση.
Οι βασικοί όροι παρέμειναν οι ίδιοι με το προηγούμενο συμβόλαιο, ανέφερε στο πρακτορείο Reuters εκπρόσωπος της εταιρείας, χωρίς όμως να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες.
Εναλλακτικές και διλήμματα
Κατά το Τόκιο, η διατήρηση του μεριδίου των ιαπωνικών εταιρειών στο Sakhalin-2 έχει στρατηγική σημασία και όχι αποκλειστικά για την ενεργειακή επάρκεια της Χώρας των Χρυσανθέμων. Τυχόν αποχώρηση από το έργο, υποστηρίζει, θα άνοιγε το δρόμο σε κινεζικές εταιρείες.
Παρουσιάζει δε τα ρωσικά συμβόλαια LNG λίγο-πολύ ως μονόδρομο, καθώς η εξεύρεση εναλλακτικών προμηθειών στην αγορά θα σήμαινε την καταβολή υψηλότερων τιμών, εν μέσω αυξημένης ζήτησης και δη από την Ευρώπη.
Σε όλα αυτά οι ΗΠΑ τείνουν ευήκοα ώτα και κάνουν τα «στραβά μάτια», ενόσω εντείνουν ένθεν κακείθεν τις πιέσεις για ενεργειακή απεξάρτηση των συμμάχων τους από τη Ρωσία, αποκηρύσσοντας ως «ματωμένες» τις σχετικές συναλλαγές, μιας και χρηματοδοτούν την πολεμική μηχανή της Μόσχας.
Με τις εντάσεις πάντως να συσσωρεύονται στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας καταρτίζει εφεδρικά σχέδια, ώστε να μην πιαστεί εξαπίνης σε περίπτωση διακοπής μεγάλης κλίμακας των εισαγωγών ρωσικού LNG.
Στο «κάδρο» μπαίνουν μέτρα περιορισμού της χρήσης του φυσικού αερίου στις πόλεις και στήριξης των ενεργειακών προμηθειών.
Με χρονικό ορίζοντα το επόμενο καλοκαίρι σχεδιάζεται επίσης η επαναλειτουργία επτά -αδρανών μετά την τραγωδία στη Φουκουσίμα- πυρηνικών αντιδραστήρων, με στόχο τη μείωση των εισαγωγών ενέργειας. Προγραμματίζεται επίσης η δημιουργία νέων μονάδων με τεχνολογίες νέας γενιάς.
Παράλληλα, η συντηρητική κυβέρνηση Κισίντα προωθεί σημαντική αύξηση των αμυντικών δαπανών στην πάλαι ποτέ ηττημένη χώρα επί Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και έκτοτε του συνταγματικά κατοχυρωμένου πασιφισμού.
Μέχρι το τέλος του έτους, αναμένεται η δημοσίευση ολοκληρωμένης στρατηγικής αναθεώρησης της πολιτικής ασφαλείας της Ιαπωνίας και μιας νέας Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας.
Αναλυτές πάντως τονίζουν ότι, στην παρούσα συγκυρία, η υλοποίηση αυτών των σχεδίων αποτελούν «γρίφο», δεδομένων του δυσθεώρητου δημόσιου χρέους, της γήρανσης του πληθυσμού, της συνεπαγόμενης συρρίκνωσης της βάσης των φορολογουμένων και, τώρα, της ενεργειακής κρίσης.
