Το σχέδιο πρότασης για την παράταση και την προσαρμογή του προσωρινού πλαισίου κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις απέστειλε προς διαβούλευση στα κράτη-μέλη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Το εν λόγω πλαίσιο εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 23 Μαρτίου 2022, ώστε να μπορέσουν τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν την ευελιξία που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να στηρίξουν την οικονομία εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης τροποποιήθηκε αρχικά στις 20 Ιουλίου 2022, προκειμένου να συμπληρωθεί η δέσμη μέτρων ετοιμότητας για τον χειμώνα και σύμφωνα με τους στόχους του σχεδίου REPowerEU.
Βέστεϊγιερ: Το πλαίσιο αυτό θέτει σαφή και οριζόντια κριτήρια
Η εκτελεστική αντιπρόεδρος Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Είμαστε αντιμέτωποι με μια σοβαρή ενεργειακή κρίση που πλήττει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Για να αντιμετωπίσουμε αυτή την κοινή πρόκληση, χρειαζόμαστε μια κοινή και συντονισμένη απάντηση που δεν θα θέτει σε κίνδυνο το θεμέλιο της ισχύος της Ευρώπης, δηλαδή την ενιαία αγορά μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή έχει θέσει σε εφαρμογή ένα προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις.
Το πλαίσιο αυτό θέτει σαφή και οριζόντια κριτήρια, εφαρμοστέα σε όλα τα κράτη μέλη, τα οποία τους επιτρέπουν να παρέχουν αναγκαία και αναλογική στήριξη στις οικονομίες τους κατά τη διάρκεια της παρούσας κρίσης. Καθώς η κρίση εξελίσσεται και συνεχίζεται, διασφαλίζουμε ότι το προσωρινό πλαίσιο κρίσης παραμένει κατάλληλο για τον επιδιωκόμενο σκοπό.
Πραγματοποιούμε διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη σχετικά με πρόταση παράτασης και τροποποίησης του προσωρινού πλαισίου κρίσης για την αντιμετώπιση των εξελισσόμενων αναγκών των κρατών μελών και της βιομηχανίας. Ταυτόχρονα, η πρόταση διατηρεί και ενισχύει σημαντικές διασφαλίσεις για τη διατήρηση ισότιμων όρων ανταγωνισμού και την επίτευξη των πράσινων στόχων μας.»
Παράταση και τροποποίηση προσωρινού πλαισίου κρίσης
Δεδομένων των οικονομικών επιπτώσεων του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και των επιπτώσεών του στην ενεργειακή κατάσταση, η Επιτροπή προτείνει την παράταση και την τροποποίηση του προσωρινού πλαισίου κρίσης.
Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις που διαβιβάστηκαν στα κράτη μέλη συμπληρώνουν την πρόταση της Επιτροπής για επείγουσα παρέμβαση στην αγορά, επί της οποίας επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία στο Συμβούλιο στις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
Στόχος τους είναι να διασφαλιστεί ότι το προσωρινό πλαίσιο κρίσης εξακολουθεί να επιτρέπει στα κράτη μέλη να παρέχουν αναγκαία και αναλογική στήριξη στην οικονομία, διασφαλίζοντας παράλληλα ισότιμους όρους ανταγωνισμού.
Μεταξύ άλλων, η Επιτροπή πραγματοποιεί διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη σχετικά με πιθανές τροποποιήσεις που αφορούν:
- παράταση του προσωρινού πλαισίου κρίσης·
- αναλογική αύξηση των ανώτατων ορίων ενίσχυσης που προβλέπονται στις διατάξεις για τα περιορισμένα ποσά ενίσχυσης, οι οποίες επιτρέπουν στα κράτη μέλη να παρέχουν άμεσες επιχορηγήσεις ή άλλες μορφές ενίσχυσης στις επιχειρήσεις οποιουδήποτε τομέα πλήττεται από την κρίση, συμπεριλαμβανομένης της γεωργίας και της αλιείας·
- στοχευμένη προσαρμογή, δεδομένης της υψηλής αστάθειας της αγοράς, για την περαιτέρω διευκόλυνση της πρόσβασης των εταιρειών ενέργειας σε στήριξη ρευστότητας, προκειμένου να καλυφθούν οι χρηματοοικονομικές εξασφαλίσεις για τις εμπορικές τους δραστηριότητες·
- απλούστευση των κριτηρίων που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να στηρίζουν τις επιχειρήσεις που πλήττονται από τις υψηλές τιμές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ενεργοβόρων χρηστών, διασφαλίζοντας ότι η στήριξη παραμένει στοχευμένη και αναλογική, διατηρώντας παράλληλα τα κίνητρα για τη μείωση της ενεργειακής ζήτησης·
- διευκρίνιση σχετικά με τα κριτήρια που προτίθεται να εφαρμόσει η Επιτροπή για την αξιολόγηση των μέτρων στήριξης της ανακεφαλαιοποίησης, ώστε να διατηρηθεί ο αποτελεσματικός ανταγωνισμός· και
- πρόσθετα μέτρα που αποσκοπούν στη στήριξη της μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής για επείγουσα παρέμβαση στην αγορά, επί της οποίας επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία στο Συμβούλιο στις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
Τα κράτη μέλη έχουν τώρα τη δυνατότητα να σχολιάσουν το σχέδιο πρότασης της Επιτροπής.
Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης
Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης, όπως ισχύει σήμερα, προβλέπει τα ακόλουθα είδη ενισχύσεων που μπορούν να χορηγούν τα κράτη μέλη:
- περιορισμένα ποσά ενίσχυσης, υπό οποιαδήποτε μορφή, για επιχειρήσεις που πλήττονται από την τρέχουσα κρίση ή από τις επακόλουθες κυρώσεις και αντίμετρα έως το αυξημένο ποσό των 62 000 ευρώ και 75 000 ευρώ στον τομέα της γεωργίας και στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας αντίστοιχα, και έως 500 000 ευρώ σε όλους τους άλλους τομείς·
- στήριξη της ρευστότητας υπό μορφή κρατικών εγγυήσεων και επιδοτούμενων δανείων·
- ενισχύσεις για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών της ενέργειας. Οι ενισχύσεις, οι οποίες θα μπορούν να χορηγηθούν υπό οποιαδήποτε μορφή, θα αποζημιώνουν εν μέρει τις επιχειρήσεις, ιδίως τις πλέον ενεργοβόρες, για το πρόσθετο κόστος λόγω των έκτακτων αυξήσεων των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Η συνολική ενίσχυση ανά δικαιούχο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30 % των επιλέξιμων δαπανών και — προκειμένου να υπάρχουν κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας — δεν θα πρέπει να αφορά περισσότερο από το 70 % της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας κατά την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους, με ανώτατο όριο τα 2 εκατ. ευρώ σε οποιαδήποτε δεδομένη χρονική στιγμή. Όταν η επιχείρηση υφίσταται ζημίες εκμετάλλευσης, ενδέχεται να χρειαστεί περαιτέρω ενίσχυση για να εξασφαλιστεί η συνέχιση μιας οικονομικής δραστηριότητας. Ως εκ τούτου, για τους ενεργοβόρους χρήστες, οι εντάσεις ενίσχυσης είναι υψηλότερες και τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν ενισχύσεις που υπερβαίνουν τα εν λόγω ανώτατα όρια, έως 25 εκατ. ευρώ και, για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς και υποτομείς που πλήττονται ιδιαίτερα, έως 50 εκατ. ευρώ·
- μέτρα για την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίσουν προγράμματα για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του ανανεώσιμου υδρογόνου, του βιοαερίου και του βιομεθανίου, της αποθήκευσης και της θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές, μεταξύ άλλων μέσω αντλιών θερμότητας, με απλουστευμένες διαδικασίες διαγωνισμών που μπορούν να εφαρμοστούν γρήγορα, ενώ παράλληλα θα περιλαμβάνονται επαρκείς διασφαλίσεις για την προστασία των ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη μπορούν να σχεδιάσουν προγράμματα για μια συγκεκριμένη τεχνολογία, η οποία χρειάζεται στήριξη ενόψει του συγκεκριμένου εθνικού ενεργειακού μείγματος· και
- μέτρα για τη διευκόλυνση της απανθρακοποίησης των βιομηχανικών διεργασιών. Για την περαιτέρω επιτάχυνση της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού, τα κράτη μέλη μπορούν να στηρίξουν επενδύσεις με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, ιδίως μέσω του εξηλεκτρισμού, της ενεργειακής απόδοσης και της μετάβασης στη χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου που βασίζεται στην ηλεκτρική ενέργεια και πληροί ορισμένες προϋποθέσεις. Τα κράτη μέλη μπορούν είτε i) να θεσπίσουν νέα προγράμματα βασισμένα σε διαγωνισμούς είτε ii) να στηρίξουν απευθείας έργα, χωρίς διαγωνισμούς, με ορισμένα όρια όσον αφορά το μερίδιο της δημόσιας στήριξης ανά επένδυση. Θα προβλεφθούν ειδικές συμπληρωματικές πριμοδοτήσεις για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και για λύσεις ιδιαίτερα υψηλής ενεργειακής απόδοσης.
