Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε τελείως τη θετική εικόνα και τις αισιόδοξες προοπτικές που υπήρχαν για την ευρωπαϊκή οικονομία, με την έλευση του 2022, ανέφερε το Ευρωπαϊκό Τμήμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σε συνέντευξη Τύπου στην Ουάσιγκτον, στο περιθώριο της Ετήσιας Συνόδου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Ο Alfred Kammer, Διευθυντής Ευρωπαϊκού Τμήματος, και η Meera Louis, Υπεύθυνη Επικοινωνίας ΔΝΤ υπογράμμισαν ότι ο πόλεμος στη Ουκρανία έχει ένα αυξανόμενο τίμημα στις οικονομίες της Ευρώπης. «Οι ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς την Ευρώπη έχουν μειωθεί πάνω από 80% σε σχέση με το 2021. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές της ενέργειας έχουν εκτοξευθεί και είναι απίθανο να επιστρέψουν σύντομα στα προπολεμικά τους επίπεδα. Αυτό το σοκ των όρων του εμπορίου αύξησε το κόστος των επιχειρήσεων και οδήγησε σε κρίση κόστους ζωής. Ως απάντηση στον υψηλότερο και πιο επίμονο πληθωρισμό, οι κεντρικές τράπεζες ενήργησαν σθεναρά και οι χρηματοοικονομικές συνθήκες έχουν γίνει πιο αυστηρές».
Διαβάστε επίσης: Σοκ διαρκείας για την παγκόσμια οικονομία
Η ερώτηση για την Ελλάδα
Σε ερώτηση για τη κατάσταση στην Ελλάδα, και τι προτείνει το ΔΝΤ για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας, ο κ. Κάμερ, απάντησε: «Νομίζω ότι οι συμβουλές μας προς την Ελλάδα είναι παρόμοιες με τις συμβουλές που δίνουμε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πράγματι, η λήψη μέτρων ευρείας βάσης για τις τιμές, τα ανώτατα όρια, η μείωση φόρων δεν είναι ο σωστός τρόπος. Αντίθετα, υποστηρίζουμε στοχευμένες, ει δυνατόν, εφάπαξ στοχευμένες μεταφορές για να αντιμετωπιστεί το αυξημένο κόστος ζωής. Θα πρέπει να είναι προσωρινές και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για χώρες που έχουν περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο ή που πρέπει να μειώσουν το χρέος με την πάροδο του χρόνου».
Οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ
Το ΔΝΤ εκτιμά ότι υπό αυτές τις συνθήκες οι ευρωπαϊκές προοπτικές έχουν σκοτεινιάσει, με την ανάπτυξη να υποχωρεί και τον πληθωρισμό να παραμένει σε υψηλά επίπεδα:
- Η αύξηση του ΑΕΠ στην προηγμένη Ευρώπη προβλέπεται να μειωθεί από 3,2% το 2022 σε 0,6%
- Στις αναδυόμενες ευρωπαϊκές οικονομίες, η ανάπτυξη προβλέπεται επίσης να υποχωρήσει απότομα, από 4,3% το 2022 σε 1,7% το 2023—μια αναθεώρηση προς τα κάτω κατά 1 ποσοστιαία μονάδα.
- Ο πληθωρισμός θα αρχίσει να μειώνεται σταθερά το επόμενο έτος, αλλά θα παραμείνει σημαντικά πάνω από τους στόχους της κεντρικής τράπεζας. Προβλέπουν τον συνολικό πληθωρισμό σε περίπου 6% εκατό στις προηγμένες ευρωπαϊκές οικονομίες και 12%.
- Οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη είναι καθοδικοί και οι κίνδυνοι για τον πληθωρισμό είναι ανοδικοί, όπως φαίνεται στη νέα Περιφερειακή Οικονομική Προοπτική, η οποία δημοσιεύτεί τη Δευτέρα 24 Οκτωβρίου.
Δύσκολες επιλογές
Στο σημερινό περιβάλλον, οι ευρωπαίοι φορείς χάραξης πολιτικής αντιμετωπίζουν σοβαρούς συμβιβασμούς και σκληρές επιλογές πολιτικής. Πρέπει να μειώσουν τον πληθωρισμό βοηθώντας παράλληλα τα ευάλωτα νοικοκυριά και τις βιώσιμες επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει επίσης να παραμείνουν ευκίνητοι και να είναι έτοιμοι να προσαρμόσουν τις πολιτικές, ανάλογα με τις εισερχόμενες ειδήσεις.
Οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να συνεχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια πολιτικής προς το παρόν, συμπεριλαμβανομένης της ζώνης του ευρώ. Και ενδέχεται να χρειαστεί μια αυστηρότερη νομισματική πολιτική το 2023, εκτός εάν η επιδείνωση της οικονομικής δραστηριότητας μειώσει ουσιαστικά τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές πληθωρισμού. Καθώς οι οικονομικές συνθήκες σφίγγουν, οι κίνδυνοι χρηματοπιστωτικής σταθερότητας επανεμφανίζονται. Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να παρακολουθούν στενά τα τρωτά σημεία, όπως, για παράδειγμα, με προσομοίωση ακραίων καταστάσεων την έκθεση των τραπεζών σε αποδυνάμωση των ισολογισμών των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Σε δύο άξονες η δημοσιονομική πολιτική
Όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική, το ΔΝΤ έχει δύο βασικά μηνύματα.
- Πρώτον, η δημοσιονομική αυστηροποίηση θα πρέπει να προχωρήσει το 2023. Γιατί; Επειδή πρέπει να συνεργαστεί με τη νομισματική πολιτική για την καταπολέμηση του πληθωρισμού και οι κυβερνήσεις πρέπει να ξαναχτίσουν τον δημοσιονομικό χώρο που έχει εξαντληθεί από την κρίση της COVID.
- Δεύτερον, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει επίσης να συνεχίσει να αντιμετωπίζει την κρίση του κόστους ζωής, αλλά πρέπει να το κάνει πιο αποτελεσματικά.
Κυβερνητικά μέτρα
Το ΔΝΤ αναφέρει επίσης ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι κυβερνήσεις έχουν λάβει μέτρα για να περιορίσουν την επέκταση των υψηλότερων τιμών της ενέργειας στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις για να περιορίσουν το οικονομικό και κοινωνικό τους κόστος.
Ωστόσο, τέτοια μέτρα θα πρέπει να είναι προσωρινά και θα πρέπει να γίνουν πιο στοχευμένα για να διασφαλιστεί ότι το δημοσιονομικό τους κόστος παραμένει διαχειρίσιμο και —αυτό είναι κρίσιμο— για να διασφαλιστεί ότι οι τιμές της ενέργειας ενθαρρύνουν χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπορούν επίσης να είναι πολύ πιο αποτελεσματικές στην υποστήριξη των επιχειρήσεων. Η ενεργειακή ασφάλεια είναι ευρωπαϊκό πρόβλημα. Αντιμετωπίζεται καλύτερα από κοινού, με στόχο τη διασφάλιση ίσων όρων ανταγωνισμού στην «ενιαία αγορά».
Το «καλό παράδειγμα»
O επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ, Άλφρεντ Κάμερ, είπε ότι ένα καλό παράδειγμα ενός καλά στοχευμένου μέτρου είναι η στήριξη των νοικοκυριών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος μέσω εφάπαξ εκπτώσεων στους λογαριασμούς ενέργειας τους.
Μια λιγότερο αποτελεσματική εναλλακτική λύση θα ήταν τα υψηλότερα τιμολόγια για υψηλότερα επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας.
«Αν και μια τέτοια προσέγγιση δεν στοχεύει πλήρως τα ευάλωτα άτομα, εξακολουθεί να είναι καλύτερη επιλογή από τα μεγάλα ανώτατα όρια τιμών», υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι η παροχή βοήθειας μόνο σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο είναι καθοριστικής σημασίας, επειδή η ευρεία υποστήριξη θα επιδείνωνε τον υψηλό πληθωρισμό που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προσπαθεί να τιθασεύσει με τις επιθετικές αυξήσεις των επιτοκίων και να περιπλέξει τις προσπάθειες για να διατηρήσει υγιή τα δημόσια οικονομικά.
