Μια σειρά σοβαρών και αλληλοενισχυόμενων κραδασμών —η πανδημία COVID-19, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι επακόλουθες επισιτιστικές και ενεργειακές κρίσεις, ο αυξανόμενος πληθωρισμός, η διόγκωση του χρέους, καθώς και η κλιματική έκτακτη ανάγκη — έπληξαν την παγκόσμια οικονομία το 2022.
Σε αυτό το πλαίσιο, η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να «φρενάρει» από περίπου 3% το 2022 σε 1,9% το 2023, σημειώνοντας έναν από τους χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης των τελευταίων δεκαετιών, σύμφωνα με την έκθεση World Economic Situation and Prospects (WESP) του ΟΗΕ που δόθηκε στη δημοσιότητα.
Η έκθεση παρουσιάζει μια ζοφερή και αβέβαιη οικονομική προοπτική για το εγγύς μέλλον. Η παγκόσμια ανάπτυξη προβλέπεται να αυξηθεί υποτονικά έως και κατά 2,7% το 2024, καθώς ορισμένοι από τους αντίθετους ανέμους θα αρχίσουν να υποχωρούν. Ωστόσο, αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον ρυθμό της περαιτέρω νομισματικής σύσφιξης, την πορεία και τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία και την πιθανότητα περαιτέρω διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Οι θολές παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές απειλούν επίσης την επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ).
«Δεν είναι η ώρα για βραχυπρόθεσμη σκέψη ή επιθετική δημοσιονομική λιτότητα που επιδεινώνει την ανισότητα, αυξάνει τη δυστυχία και θα μπορούσε να μεταθέσει τους ΣΒΑ για ακόμα πιο μακριά. Αυτές οι πρωτόγνωρες στιγμές απαιτούν πρωτοφανή δράση», δήλωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες, Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών.
Ζοφερές οικονομικές προοπτικές για ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες οικονομίες
Εν μέσω υψηλού πληθωρισμού, επιθετικής νομισματικής σύσφιξης και αυξημένης αβεβαιότητας, η τρέχουσα ύφεση έχει επιβραδύνει τον ρυθμό της οικονομικής ανάκαμψης από την κρίση της COVID-19, απειλώντας αρκετές χώρες — τόσο ανεπτυγμένες όσο και αναπτυσσόμενες — με προοπτικές ύφεσης το 2023.
Η αναπτυξιακή δυναμική αποδυναμώθηκε σημαντικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες το 2022, επηρεάζοντας αρνητικά την υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία μέσω μιας σειράς καναλιών.
Η σύσφιξη των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών συνθηκών σε συνδυασμό με το ισχυρό δολάριο επιδείνωσαν τις δημοσιονομικές ευπάθειες και τις ευπάθειες του χρέους στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Πάνω από το 85% των κεντρικών τραπεζών παγκοσμίως ακολούθησαν αυστηρή νομισματική πολιτική και αύξησαν τα επιτόκια διαδοχικά από τα τέλη του 2021, για να δαμάσουν τις πληθωριστικές πιέσεις και να αποφύγουν μια ύφεση.
Ο παγκόσμιος πληθωρισμός που έφτασε σε υψηλό πολλών δεκαετιών περίπου 9% το 2022 προβλέπεται να υποχωρήσει, αλλά θα παραμείνει υψηλός στο 6,5% το 2023.
Ασθενέστερη ανάκαμψη της εργασίας και αυξανόμενη φτώχεια
Οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες έχουν δει μια πιο αργή ανάκαμψη της απασχόλησης το 2022 και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σημαντική χαλάρωση στην αγορά εργασίας. Οι δυσανάλογες απώλειες στην απασχόληση των γυναικών κατά την αρχική φάση της πανδημίας δεν έχουν αντιστραφεί πλήρως.
Σύμφωνα με την έκθεση, η βραδύτερη ανάπτυξη, σε συνδυασμό με τον αυξημένο πληθωρισμό και την αυξανόμενη ευπάθεια του χρέους, απειλεί να καθυστερήσει περαιτέρω τα σκληρά επιτεύγματα στη βιώσιμη ανάπτυξη, εμβαθύνοντας τις ήδη αρνητικές επιπτώσεις των τρεχουσών κρίσεων.
Ήδη το 2022, ο αριθμός των ατόμων που αντιμετωπίζουν οξεία επισιτιστική ανασφάλεια είχε υπερδιπλασιαστεί σε σύγκριση με το 2019, φτάνοντας σχεδόν τα 350 εκατομμύρια. Μια παρατεταμένη περίοδος οικονομικής αδυναμίας και αργής αύξησης του εισοδήματος όχι μόνο θα παρεμπόδιζε την εξάλειψη της φτώχειας, αλλά θα περιόριζε επίσης την ικανότητα των χωρών να επενδύσουν στους ΣΒΑ ευρύτερα.
«Οι τρέχουσες κρίσεις πλήττουν τους πιο ευάλωτους πιο σκληρά – συχνά χωρίς δικό τους λάθος. Η παγκόσμια κοινότητα πρέπει να εντείνει τις κοινές προσπάθειες για να αποτρέψει τον ανθρώπινο πόνο και να υποστηρίξει ένα χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμο μέλλον για όλους», δήλωσε ο Li Junhua, Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών για Οικονομικές και Κοινωνικές Υποθέσεις.
Η ισχυρότερη διεθνής συνεργασία είναι επιτακτική
Η έκθεση καλεί τις κυβερνήσεις να αποφύγουν τη δημοσιονομική λιτότητα που θα πνίξει την ανάπτυξη και θα επηρεάσει δυσανάλογα τις πιο ευάλωτες ομάδες, θα επηρεάσει την πρόοδο στην ισότητα των φύλων και θα παρεμπόδιζε τις αναπτυξιακές προοπτικές μεταξύ των γενεών.
Συνιστά ανακατανομή και επαναπροτεραιοποίηση των δημοσίων δαπανών μέσω άμεσων παρεμβάσεων πολιτικής που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα τονώσουν την ανάπτυξη.
Αυτό θα απαιτήσει ενίσχυση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, εξασφάλιση συνεχούς στήριξης μέσω στοχευμένων και προσωρινών επιδοτήσεων, μεταφορών μετρητών και εκπτώσεων στους λογαριασμούς κοινής ωφελείας, που μπορούν να συμπληρωθούν με μειώσεις στους φόρους κατανάλωσης ή στους τελωνειακούς δασμούς.
Οι στρατηγικές δημόσιες επενδύσεις στην εκπαίδευση, την υγεία, τις ψηφιακές υποδομές, τις νέες τεχνολογίες και τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μπορούν να προσφέρουν μεγάλες κοινωνικές αποδόσεις, να επιταχύνουν την αύξηση της παραγωγικότητας και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα σε οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς κραδασμούς.
Οι πρόσθετες χρηματοδοτικές ανάγκες ΣΒΑ στις αναπτυσσόμενες χώρες ποικίλλουν ανάλογα με την πηγή, αλλά εκτιμάται ότι ανέρχονται σε μερικά τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
