Το επόμενο μεγάλο πρόβλημα στην παγκόσμια οικονομία μετά τον πληθωρισμό θα είναι οι τράπεζες. Ο κώδωνας του κινδύνου έχει χτυπήσει κυρίως για τις λεγόμενες «σκιώδεις» τράπεζες ή δομές όπως τα επενδυτικά ταμεία, τις ασφαλιστικές, τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και τα hedge funds. O λόγος είναι ότι όχι μόνο δεν εφάρμοσαν τους κανόνες που επιβλήθηκαν κατά την τελευταία κρίση, αλλά επωφελήθηκαν αναλαμβάνοντας πολλούς κινδύνους από τον απλό τραπεζικό τομέα.
Όμως, οι στιγμές αυτές ανήκουν πλέον στο παρελθόν. Με την αύξηση του πληθωρισμού, οι κεντρικές τράπεζες ξεκίνησαν να αυξάνουν τα επιτόκια με αποτέλεσμα η εποχή του φθηνού χρήματος να έχει πλέον τελειώσει. Και οι ρυθμιστικές αρχές φοβούνται ότι τα τρωτά σημεία που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια είναι έτοιμα να εκραγούν και να παρασύρουν ξανά όλο το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Πώς τα προβλήματα της «σκιώδους» τραπεζικής εξαπλώνονται σε όλες τις τράπεζες
Σύμφωνα με το Politico, πολλές φορές οι κρίσεις των τραπεζών έχουν ξεκινήσει από μικρές και αυτοτελείς κρίσεις που αναπτύσσονται στη σκιώδη τραπεζική. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα για το πώς ξεκινά ένα πρόβλημα από την σκιώδη τραπεζική και στη συνέχεια εξαπλώνεται:
— Το χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αναταραχή που έπληξε τα βρετανικά συνταξιοδοτικά ταμεία το φθινόπωρο, με την Τράπεζα της Αγγλίας να πρέπει να παρέμβει για να αγοράσει ομόλογα προκειμένου να ηρεμήσει τις αγορές.
— Ομοίως, οι ασταθείς διακυμάνσεις των τιμών στις αγορές μελλοντικής εκπλήρωσης που πυροδοτήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία δημιούργησαν μια κρίση μετρητών στις ευρωπαϊκές εταιρείες ενέργειας.
— Στην αρχή της πανδημίας, δημιουργήθηκαν προβλήματα στις αγορές βραχυπρόθεσμου χρέους — απαιτώντας και πάλι την παρέμβαση μίας κεντρικής τράπεζας.
— Και το 2021, η κατάρρευση του hedge fund Archegos προκάλεσε ζημιές στις τράπεζες.
Domino Effect
«Μια αλλαγή στις συνθήκες της χρηματοπιστωτικής αγοράς θα μπορούσε να οδηγήσει σε βραχυπρόθεσμη πίεση σε μετρητά και λόγω αυτού να προκληθούν αναγκαστικές πωλήσεις», δήλωσε ο Jérôme Reboul, διευθυντής της διεύθυνσης ρυθμιστικής πολιτικής και διεθνών υποθέσεων στη γαλλική Autorité des Marchés Financiers (AMF).
Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν «αυτοενισχυόμενο μηχανισμό», όπου οι πωλήσεις οδηγούν τις τιμές περαιτέρω προς τα κάτω, δημιουργώντας μεγαλύτερη πίεση στους επενδυτές – ή περισσότερες απαιτήσεις σε μετρητά μέσω των απαιτήσεων περιθωρίου σε θέσεις παραγώγων. «Αυτό είναι το σενάριο που όλοι έχουν στο μυαλό τους», είπε.
Όμως, ενώ σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι ο σκιώδης τραπεζικός τομέας μπορεί να είναι ένα ατύχημα που περιμένει να συμβεί, δεν υπάρχει ένα σαφές ή συμφωνημένο σχέδιο για το πώς να αντιμετωπιστεί.
Τι θα πρέπει να γίνει
Οι παγκόσμιες αρχές θα πρέπει να κάνουν τις σκιώδεις τράπεζες πιο ανθεκτικές για να αποτρέψουν μια κρίση μετρητών που μεταλλάσσεται σε πλήρη κρίση. Οι κεντρικοί τραπεζίτες πιέζουν για δράση γιατί διαφορετικά μπορεί να χρειαστεί να αντλήσουν δημόσιο χρήμα για να ηρεμήσουν τα πράγματα – τη στιγμή που θέλουν να κάνουν το αντίθετο: να αποχωρήσουν από τις αγορές.
Υπάρχει διχασμός για το πόσο μακριά πρέπει να φτάσουμε. Ενώ οι κεντρικές τράπεζες θέλουν να μεταφέρουν παρόμοιες διασφαλίσεις που υπάρχουν ήδη στο τραπεζικό σύστημα – όπως τα cash buffers – στον σκιώδη τραπεζικό τομέα, οι ρυθμιστικές αρχές των αγορών προτιμούν πιο εξατομικευμένες επιλογές.
«Κατά τη γνώμη μου δεν είναι απαραίτητα η σωστή προσέγγιση να πούμε απλώς επειδή έχουμε το μέτρο Χ στον τραπεζικό τομέα ή το μέτρο Υ στον ασφαλιστικό τομέα, θα πρέπει να έχετε το ίδιο απαραίτητα σε έναν άλλο τομέα», ανέφερε αναλυτής. Και συνέχισε: «Πρέπει να κοιτάξετε σε αυτό που πραγματικά έχει νόημα στον επιμέρους τομέα και στον τομέα με τον οποίο ασχολείστε».
Ωστόσο, υπάρχει κοινό έδαφος σχετικά με την ανάγκη να επιβεβαιωθούν ποια εργαλεία θα είναι διαθέσιμα σε μια κρίση – όπως η επιβολή μέτρων κατά των επενδυτών που σπεύδουν να πάρουν γρήγορα τα μετρητά τους πίσω – και κατά προτίμηση πριν εμφανιστεί κάτι άλλο. 
«Δεν είμαστε τράπεζες»
Από την πλευρά του, ο κλάδος των αμοιβαίων κεφαλαίων αντιστέκεται σθεναρά σε οποιεσδήποτε μεταρρυθμίσεις που θα τους ανάγκαζαν να διατηρούν αποθέματα ασφαλείας όπως οι τράπεζες, και είναι επιφυλακτικός μήπως συγκεντρωθεί μαζί με άλλα τμήματα του κλάδου των σκιωδών τραπεζών.
«Υπάρχει κίνδυνος ατυχημάτων στον μη τραπεζικό τομέα γενικά; Θα έλεγα, ναι. Κάθε φορά που έχετε μια τόσο μακρά περίοδο τόνωσης επιτοκίων και ενθαρρυντικής δημοσιονομικής πολιτικής, και μετά βγείτε από αυτήν, θα το δείτε», δήλωσε ο Michael Pedroni, επικεφαλής διεθνών υποθέσεων της ICI, που εκπροσωπεί τον τομέα της βιομηχανίας.
Στην ΕΕ, βρίσκεται σε εξέλιξη μια συζήτηση σχετικά με το πόσο δεσμευτικά πρέπει να είναι τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα σε μια βασική νομοθεσία για τα ταμεία και να βελτιωθούν τα δεδομένα και η υποβολή εκθέσεων στις αρχές. «Πρέπει να βάλουμε σε τάξη το σπίτι μας στην ΕΕ», είπε ο Ρος. Και συνέχισε: «Από την άλλη πλευρά, πρέπει να έχουμε συνείδηση ότι ζούμε σε ένα παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα».
