Το 60% των ασθενών που διακόπτει τη θεραπεία του, το κάνει κυρίως λόγω οικονομικών προβλημάτων.
Όμως η μη λήψη της θεραπείας, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα όχι μόνο για τους ασθενείς, αλλά και για το σύστημα υγείας, εκτιμά το 55% των φαρμακοποιών και το 37% των γιατρών, αν και υπάρχει και ένα 8,33% των γιατρών που αγνοεί το πρόβλημα.
Πάνω από το 70% των γιατρών και των φαρμακοποιών θεωρούν ότι τα συστήματα υγείας πλήττονται σοβαρά από τη μη συμμόρφωση των ασθενών, ενώ τόσο οι γιατροί, όσο και οι φαρμακοποιοί, σε ποσοστό πάνω από 60%, επισημαίνουν ότι αρκετές φορές οι οδηγίες των γιατρών δεν γίνονται κατανοητές από τους ασθενείς.
Περισσότερα οφέλη θα προκύψουν από τη βελτίωση της συμμόρφωσης των ασθενών στις υπάρχουσες θεραπείες παρά από την ανάπτυξη νέων θεραπειών
Ο πρόεδρος της Φαρμακευτικής Πατρών και καθηγητής Φαρμακευτικής Χημείας Σωτ. Νικολαρόπουλος
Τα παραπάνω δεδομένα ευρωπαϊκών μελετών που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2012-2024, παρουσίασε ο καθηγητής Φαρμακευτικής Χημείας και πρόεδρος του τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών Σωτ. Νικολαρόπουλος, στη διάρκεια ομιλίας του στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Εφαρμοσμένης Φαρμακευτικής που διοργάνωσε ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης (ΦΣΘ) στις 15 – 16 Μαρτίου 2025.
Ο κ. Νικολαρόπουλος αναφερόμενος στις μακροχρόνιες θεραπείες, είπε ότι το 55% των φαρμακοποιών και το 46% των γιατρών θεωρούν ζωτικής σημασίας για την ποιότητα ζωής του ασθενούς την τήρηση της αγωγής και των σωστών οδηγιών που δίνει ο θεράπων γιατρός, ενώ το 25% των γιατρών αποδίδει την ευθύνη τήρησης της αγωγής στον ασθενή.
«Η αποτυχία εντοπισμού και αποκατάστασης της κακής συμμόρφωσης των ασθενών συχνά οδηγεί σε πιο εντατικοποιημένη φαρμακοθεραπεία, με περισσότερες δόσεις φαρμάκων, αυξάνοντας έτσι το συνολικό κόστος της θεραπείας, αλλά ταυτόχρονα, και τον κίνδυνο περαιτέρω προβλημάτων. Εκτός όμως από τις προφανείς δαπάνες, η μη συμμόρφωση των ασθενών μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές στη σχέση ασθενούς και γιατρού, σε λανθασμένες διαγνώσεις και σε πιο ακραίες περιπτώσεις σε περιττή θεραπεία και επιδείνωση της νόσου ή ακόμα και σε θάνατο», επισήμανε ο κ. Νικολαρόπουλος.
Αιτίες μη συμμόρφωσης
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η συμμόρφωση του ασθενούς είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που προσδιορίζεται από:
- παράγοντες που αφορούν το σύστημα υγείας: ελλιπής οργάνωση συστημάτων υγείας, αδυναμία παροχής ή διανομής φαρμάκων, έλλειψη γνώσεων και εκπαίδευσης των επιστημόνων υγείας, αδυναμία εκπαίδευσης και παρακολούθησης των ασθενών, ανεπάρκεια προγραμμάτων κοινοτικής υποστήριξης,
- παράγοντες κοινωνικοοικονομικούς: φτώχεια, χαμηλό μορφωτικό και βιοτικό επίπεδο, ανεργία, έλλειψη κοινωνικών δικτύων υποστήριξης, απόσταση από θεραπευτικά κέντρα, υψηλό κόστος φαρμακευτικής αγωγής, πολιτισμικές πεποιθήσεις σε σχέση με την ασθένεια και τη θεραπεία, οικογενειακά προβλήματα, φυλή,
- παράγοντες που αφορούν στη θεραπεία: πολυπλοκότητα θεραπευτικού προγράμματος, διάρκεια θεραπείας, προηγούμενες αποτυχημένες θεραπείες, συχνότητα αλλαγών θεραπευτικού σχήματος, χρόνος βελτίωσης συμπτωμάτων μετά την έναρξη αγωγής, ανεπιθύμητες ενέργειες και δυνατότητα του συστήματος υγείας να τις αντιμετωπίσει,
- ατομικοί παράγοντες του ασθενούς: ηλικία, γνωστικό επίπεδο, οικονομική κατάσταση, πεποιθήσεις/συμπεριφορές, αντιλήψεις και προσδοκίες του ασθενούς για τη θεραπεία,
- παράγοντες που επηρεάζονται από την ίδια την πάθηση: σοβαρότητα συμπτωμάτων, επίπεδο αναπηρίας (σωματική, διανοητική), βαθμός βελτίωσης της ασθένειας, διαθεσιμότητα αποτελεσματικής αγωγής.
Όπως τόνισε ο κ. Νικολαρόπουλος, πρόσφατη έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αναφέρει ότι το μέγεθος της μη τήρησης των οδηγιών από τους ασθενείς είναι τόσο ανησυχητικό, ώστε περισσότερα οφέλη για την παγκόσμια υγεία θα προκύψουν από τη βελτίωση της συμμόρφωσης των ασθενών στις υπάρχουσες θεραπείες παρά από την ανάπτυξη νέων ιατρικών θεραπειών.
Όσον αφορά την εξοικονόμηση του κόστους που προκύπτει από την τήρηση των ιατρικών οδηγιών, υπολογίζεται με το ακόλουθο παράδειγμα: για κάθε επιπλέον ευρώ που δαπανάται για κάποια φαρμακευτική αγωγή που ο ασθενής τηρεί πιστά, οι ιατρικές δαπάνες μπορούν να μειωθούν κατά 7 ευρώ για τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, 5 ευρώ για άτομα με υψηλή χοληστερόλη και 4 ευρώ για άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση.
Πιθανές λύσεις
Ο κ. Νικολαρόπουλος, σημείωσε πως η ελλιπής συμμόρφωση αποτελεί πραγματικά απειλή για την υγεία του πληθυσμού και πρέπει να αντιμετωπιστεί για να μειωθεί το χάσμα μεταξύ αποτρέψιμων και πραγματικών προβλημάτων. Έτσι, πρότεινε:
- Την αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων ενεργειών που σχετίζονται με τα θεραπευτικά σχήματα με την ενημέρωση των ασθενών για το τι πρέπει να περιμένουν από την αγωγή τους και πώς να αντιμετωπίσουν τυχόν παρενέργειες, αλλά και ποιες είναι οι συνέπειες της μη λήψης της θεραπείας.
- Το θεραπευτικό σχήμα να είναι ξεκάθαρο και όσο το δυνατόν πιο απλό. Το σχέδιο μπορεί να τροποποιηθεί και να προσαρμοστεί στις ανάγκες του ασθενούς.
- Πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι κατάλληλες εξετάσεις θα διεξάγονται ανά κατάλληλα χρονικά διαστήματα, ώστε να αποτελούν απόδειξη της αποτελεσματικότητας της θεραπείας, αλλά και ισχυρό κίνητρο για τη συνέχισή της.
- Ένα διεπιστημονικό μοντέλο που θα περιλαμβάνει επαγγελματίες υγείας και εκπαιδευόμενους (γιατρούς, φαρμακοποιούς, νοσηλευτές) θα μπορούσε να προσφέρει τις καλύτερες δυνατότητες για βελτίωση της παρακολούθησης και της επίτευξης θεραπείας για τον ασθενή.
- Η δημιουργία ενός ανεξάρτητου οργανισμού για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των ασθενών στις θεραπείες, καθώς και της σχέσης κόστους αποτελέσματος.
- Ιατρική πληροφορική, ηλεκτρονικός φάκελος υγείας, τηλεϊατρική και τηλεπαρακολούθηση των ασθενών.
