Μείωση των θανάτων κατά 24% και των υποτροπών του καρκίνου κατά 25% υπόσχονται οι καινοτόμες ανοσοθεραπείες στα πρώιμα στάδια διαχείρισης της νόσου, συμβάλλοντας όχι μόνο στην καλύτερη πορεία των ασθενών, αλλά και στην εξοικονόμηση πόρων για το σύστημα υγείας που υπολογίζονται σε 236 εκατ. ευρώ σε μια δεκαετία.

Μελέτη με αντικείμενο την «οικονομική αξία των καινοτόμων ανοσοθεραπειών στη θεραπεία του καρκίνου στο πρώιμο στάδιο» παρουσίασε ο επίκουρος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας από το Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής Κώστας Αθανασάκης σε συνέντευξη Τύπου για την καινοτομία στην υγεία και την αποτίμηση των αποτελεσμάτων και των κοινωνικών επιπτώσεων στη θεραπεία του καρκίνου.

Είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η πρόσβαση όλων των πολιτών σε προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου

Από αριστερά: Γ. Καπετανάκης πρόεδρος ΕΛΛΟΚ, Αναστ. Μπούτης Θεαγένειο, Μιχ. Λιόντος ογκολογική μονάδα ΕΚΠΑ, Λαζ. Πουγγίας MSD, Κ. Αθανασάκης Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Ζένια Σαρηδάκη – Ζώρα πρόεδρος ΕΟΠΕ

Συντονίζοντας τη συζήτηση ο κ. Λάζαρος Πουγγίας, Ιατρικός Διευθυντής της MSD Ελλάδος, αναφέρθηκε σε προβλέψεις για αύξηση των περιστατικών καρκίνου κατά 47% διεθνώς από το 2020 μέχρι το 2040, με την αντίστοιχη αύξηση για την Ελλάδα να εκτιμάται σε 13,9%. Σημείωσε ότι σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για το 2022 υπολογίζεται ότι περίπου 1 στους 5 νόσησαν από καρκίνο.

Ευτυχώς όμως, οι σημαντικές εξελίξεις στη φροντίδα του καρκίνου και οι νέες καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις την τελευταία δεκαετία, έχουν συμβάλει στην αύξηση της επιβίωσης των ογκολογικών ασθενών κατά 50% σε σχέση με το 2010, επεσήμανε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ) Γιώργος Καπετανάκης.

Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης ο κ. Αθανασάκης σημείωσε ότι η χρήση των καινοτόμων ανοσοθεραπειών στο πρώιμο θεραπευτικό στάδιο, αναμένεται να προσφέρουν:

• Μείωση των θανάτων κατά 24% με 881 λιγότερους θανάτους συνολικά.
• Μείωση των υποτροπών κατά 25%, με 1.722 λιγότερες υποτροπές συνολικά.
• Μείωση των θεραπειών σε μεταστατικό στάδιο και πιο συγκεκριμένα στην 1η και 2η γραμμή θεραπείας κατά 27% συνολικά, με 1.782 λιγότερες θεραπείες συνολικά.
• Μείωση των ανεπιθύμητων ενεργειών κατά 0,2% με 18 λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες συνολικά.
• Αύξηση των ετών ζωής χωρίς υποτροπή κατά 11%, προσφέροντας 5.556 επιπλέον έτη ζωής χωρίς υποτροπές, συνολικά.
• Αύξηση των επιπλέον ετών ζωής κατά 4%, προσφέροντας 2.556 επιπλέον έτη ζωής, συνολικά.
• Αύξηση των σταθμισμένων ποιοτικά ετών ζωής κατά 4%, προσφέροντας 2.363 επιπλέον ποιοτικά σταθμισμένα έτη ζωής, συνολικά.

Η μέθοδος

Ο κ. Αθανασάκης ανέφερε ότι η μελέτη βασίστηκε «στο μοντέλο HOBIP, για τα αποτελέσματα της περίθαλψης και την προβολή της οικονομικής επίπτωσης, χρησιμοποιώντας ελληνικά στοιχεία για την επιδημιολογία, το κόστος των θεραπειών και το κόστος διαχείρισης του καρκίνου, ενώ αποτυπώνει τον θεραπευτικό αλγόριθμο και το ταξίδι του ογκολογικού ασθενούς στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τις κλινικές μελέτες για τον υπολογισμό της αποτελεσματικότητας των θεραπειών».

Ο χρονικός ορίζοντας της μελέτης είναι τα 10 έτη, με σύγκριση δύο σεναρίων:

• στο 1ο σενάριο ο θεραπευτικός αλγόριθμος των ασθενών περιλαμβάνει τις καινοτόμες ανοσοθεραπείες τόσο στο πρώιμο, όπως και στο μεταστατικό στάδιο, ενώ
• στο 2ο σενάριο ο θεραπευτικός αλγόριθμος περιλαμβάνει τις καινοτόμες ανοσοθεραπείες μόνο στο μεταστατικό στάδιο, ενώ στο πρώιμο στάδιο θεραπείας δίνεται η προηγούμενη θεραπεία εκλογής.

Οι ασθενείς που συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση, είναι ενήλικες ασθενείς με μελάνωμα σταδίου  ΙΙΒ, ΙΙC, ή μελάνωμα σταδίου ΙΙΙ, που έχουν υποβληθεί σε πλήρη εξαίρεση, ασθενείς με τοπικά προχωρημένο ή πρώιμου σταδίου τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού με υψηλό κίνδυνο υποτροπής και ασθενείς με νεφροκυτταρικό καρκίνο με αυξημένο κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου έπειτα από νεφρεκτομή ή έπειτα από νεφρεκτομή και εξαίρεση μεταστατικών βλαβών.

Το όφελος

Τα οφέλη που διαπιστώθηκαν, προέκυψαν από τη σύγκριση των αναμενόμενων εκβάσεων υγείας του 1ου και του 2ου σεναρίου και την παρατήρηση του πρόσθετου οφέλους για τους ασθενείς που έλαβαν θεραπείες με anti PD-L1 αναστολείς στο πρώιμο θεραπευτικό στάδιο.

Παράλληλα όμως, διαπιστώθηκαν και πρόσθετα οφέλη για το σύστημα υγείας και την οικονομία, καθώς σύμφωνα με τη μελέτη εξοικονομούνται πόροι ύψους 236 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 139 εκατ. ευρώ προέρχονται από το κόστος των μεταστατικών σταδίων που αποφεύγονται, ενώ τα υπόλοιπα οφέλη αφορούν εξοικονόμηση σε κόστος παραγωγικότητας, εξέτασης των ασθενών και παρηγορητικής θεραπείας τελικού σταδίου.

«Οι καινοτόμες ανοσοθεραπείες στο πρώιμο θεραπευτικό στάδιο προσφέρουν βελτιωμένες εκβάσεις υγείας για τους ασθενείς και μεταβάλλουν τον τρόπο με τον οποίο σκεπτόμαστε για τον καρκίνο.

Ως εκ τούτου, προσφέρουν τη δυνατότητα σε ασθενείς να αποφύγουν πιθανές υποτροπές του καρκίνου, καθιστώντας το καρκίνο μια χρόνια νόσο που είναι διαχειρίσιμη.

Επίσης, η επένδυση στις θεραπείες αυτές εκτιμάται ως οικονομικά αποδοτική για το σύστημα υγείας της Ελλάδας τόσο λόγω του οφέλους που προσδίδουν όσο και της εξοικονόμησης που προσφέρουν για το σύστημα υγείας και την οικονομία. Η συνεισφορά της επιστήμης και της τεχνολογίας στους ασθενείς που δεν θα υποτροπιάσουν χάρη στις καινοτόμες θεραπείες στο πρώιμο θεραπευτικό στάδιο, είναι ανεκτίμητη», επεσήμανε ο κ. Αθανασάκης.

Οι βιοδείκτες

Από την πλευρά της Εταιρίας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος (ΕΟΠΕ), η πρόεδρος Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα αναφέρθηκε σε πρόγραμμα της ΕΟΠΕ από το 2011 για την ανίχνευση βιοδεικτών, μέσω του οποίου πάνω από 8.000 ασθενείς έχουν λάβει εξατομικευμένες θεραπείες.

Όπως εξήγησε, οι καινοτόμες θεραπείες στην ογκολογία έχουν φέρει πραγματική επανάσταση στη θεραπευτική προσέγγιση των ογκολογικών ασθενών, προσφέροντας στοχευμένες και πιο αποτελεσματικές λύσεις. Η ραγδαία εξέλιξη των μοριακών εξετάσεων για την ανεύρεση βιοδεικτών επιτρέπει στους ογκολόγους να εντοπίζουν συγκεκριμένες μεταλλάξεις που σχετίζονται με τη δημιουργία και εξέλιξη της νόσου και να προσαρμόζουν τη θεραπεία ανάλογα. Αυτή η εξατομικευμένη προσέγγιση, η οποία είναι πραγματικότητα για χιλιάδες ογκολογικούς ασθενείς καθημερινά, οδηγεί σε καλύτερα κλινικά αποτελέσματα, λιγότερες παρενέργειες, βελτίωση στην ποιότητα ζωής και σε πάρα πολλές περιπτώσεις παράταση στη συνολική επιβίωση.

Πέραν του προγράμματος για τους βιοδείκτες, η κ. Σαρηδάκη επεσήμανε ότι η ΕΟΠΕ με πρωτοβουλία του Διοικητικού της Συμβουλίου, κατέθεσε στο Υπουργείο Υγείας έκθεση 108 σελίδων με κατευθυντήριες οδηγίες για τη βέλτιστη ανάλυση των καρκινικών βιοδεικτών και πρόταση αποζημίωσής τους. Η πρόταση στοχεύει στην επικαιροποίηση του πλαισίου αποζημίωσης που παραμένει σε εκκρεμότητα από το 2014, ώστε να διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση των ασθενών στην Ελλάδα στις σύγχρονες αυτές θεραπείες.

Τα στάδια της νόσου

Ο επίκουρος καθηγητής Παθολογίας στην Ογκολογική Μονάδα του ΕΚΠΑ Μιχάλης Λιόντος αναφέρθηκε στο στάδιο κατά τη διάγνωση της νόσου, λέγοντας ότι «αποτελεί κύριο παράγοντα που καθορίζει την πρόγνωση – επιβίωση των ασθενών με καρκίνο. Το αξίωμα αυτό δεν θα πρέπει όμως να μεταφράζεται αναπόδραστα ότι η πρωιμότερη διάγνωση του καρκίνου θα αυξήσει την επιβίωση των ασθενών.

Το στάδιο δεν είναι απλά συνάρτηση του χρόνου και της τύχης, αλλά και συνέπεια της βιολογίας της νόσου. Επομένως, οι στοχευμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις με βάση τη βιολογία της νόσου σε ασθενείς πρώιμου σταδίου είναι η διαδικασία που θα διασώσει περισσότερους από τον καρκίνο.

Η ανοσοθεραπεία έχει αποδειχθεί ότι προσφέρει πλέον αυτή τη δυνατότητα για μια σειρά νεοπλασιών. Κατανοώντας τον πληθυσμό των ασθενών με πρώιμο καρκίνο που θα διασωθούν από την χορήγηση ανοσοθεραπείας, το όφελος δεν περιορίζεται μόνο στον ίδιο τον ασθενή αλλά και στην κοινωνία με όρους βελτίωσης της δημόσιας υγείας, της ποιότητας ζωής, της παραγωγικότητας και της αποφυγής του οικονομικού κόστους που συνεπάγονται οι θεραπείες της μεταστατικής νόσου. Επομένως, μια νέα εποχή προβάλλει στη θεραπευτική του καρκίνου, αυτή της αποτελεσματικότερης παρέμβασης και με τη χρήση της ανοσοθεραπείας σε πιο πρώιμα στάδια διάγνωσης του καρκίνου».

Η έγκαιρη διάγνωση σώζει

Ο Διευθυντής της Γ’ Παθολογικής Ογκολογικής Κλινικής στο «Θεαγένειο» Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Αναστάσιος Μπούτης με τη σειρά του υπογράμμισε ότι, «ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο αποτελεί βασικό εργαλείο για την έγκαιρη διάγνωση και τη βελτίωση των εκβάσεων των ασθενών με καρκίνο.

Ο εντοπισμός του καρκίνου σε πρώιμο στάδιο αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας και ίασης.

Στην Ελλάδα, η καθολική εφαρμογή προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου για κοινές μορφές καρκίνου, όπως του μαστού, του τραχήλου της μήτρας, του παχέος εντέρου, αλλά και του πνεύμονα, μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό βήμα για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών και τη μείωση της θνησιμότητας.

Η πρώιμη ανίχνευση συχνών μορφών καρκίνου, όπως στο μαστό, στον πνεύμονα και στο παχύ έντερο, επιτρέπει τη διάγνωση σε αρχικά στάδια, ενισχύει την πιθανότητα ευνοϊκής έκβασης και αποδεδειγμένα μειώνει το συνολικό κόστος και επιβάρυνση του συστήματος υγείας.

Είναι αναγκαίο να προωθηθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού και η υποστήριξη από την πολιτεία, ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση όλων των πολιτών σε προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, συμβάλλοντας στη μακροχρόνια βιωσιμότητα του συστήματος υγείας στη χώρα μας».

Από την πλευρά των ασθενών, ο πρόεδρος της ΕΛΛΟΚ Γ. Καπετανάκης ανέφερε ότι, «η καινοτομία για τους ασθενείς με καρκίνο σημαίνει ταχύτερες και ακριβέστερες διαγνώσεις, σύγχρονες εξατομικευμένες θεραπείες, πολύ λιγότερες πιθανότητες υποτροπών, καλύτερη διαχείριση των παρενεργειών, μικρότερη αποχή από την εργασία, μικρότερη οικονομική επιβάρυνση της οικογένειας. Επενδύοντας στην καινοτομία, πρακτικά επενδύουμε σε μία νέα ολιστική προσέγγιση, με τον άνθρωπο στο επίκεντρο, όπου δεν αντιμετωπίζεται μόνο η ασθένεια, αλλά υπάρχει η φροντίδα που θα καλύψει και τις ανάγκες που απορρέουν από αυτήν.

Ωστόσο, για να τα πετύχουμε όλα αυτά, πρέπει να αναγνωρίσουμε και να εστιάσουμε στις προκλήσεις που υπάρχουν. Σήμερα, δυστυχώς, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχει πρόσβαση κάθε ασθενής στις σύγχρονες καινοτόμες θεραπείες. Το κόστος, οι ρυθμιστικές διαδικασίες, οι υπερβολικές υποχρεωτικές επιστροφές, η έλλειψη κανονιστικού πλαισίου για την έγκριση και αποζημίωση βιοδεικτών και τα γεωγραφικά εμπόδια, αποτελούν τις σημαντικότερες προκλήσεις που πρέπει να διαχειριστούμε».