Με τα παιδιά να περνούν όλο και περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους ή μπροστά σε οθόνες, η μυωπία παίρνει επιδημικές διαστάσεις στον ανεπτυγμένο κόσμο.

Το φαινόμενο αποδίδεται στην μειωμένη παραμονή σε ανοιχτούς χώρους, αν και οι λεπτομέρειες του μηχανισμού παραμένoυν ασαφείς.

Από την Ευρώπη μέχρι την Ασία, η μια μελέτη μετά την άλλη δείχνει ότι η πανδημία οδήγησε σε δραματική αύξηση των παιδιών με μυωπία.

Στο Χονγκ Κονγκ, η συχνότητα της μυωπίας σε παιδιά δημοτικού σχεδόν διπλασιάστηκε σε σχέση με τα προπανδημικά επίπεδα.

Παραμόρφωση

Η μυωπία εμφανίζεται όταν ο βολβός του ματιού παραμορφώνεται και επιμηκύνεται, έτσι ώστε να αυξηθεί η απόσταση μεταξύ της μπροστινής και της πίσω πλευράς του ματιού. Και όσο πιο μακρόστενο γίνεται το μάτι, τόσο πιο δύσκολη είναι η μακρινή όραση, καθώς το είδωλο δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή αλλά πίσω του.

Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι η μυωπία είναι πιθανότερο να εμφανιστεί αν τα παιδικά μάτια εστιάζουν συνεχώς σε κοντινά αντικείμενα, όπως τα βιβλία, οι οθόνες και άλλα αντικείμενα σε εσωτερικούς χώρους. Η επιμήκυνση του οφθαλμικού βολβού βοηθά την εστίαση στα κοντινά αντικείμενα, δυσκολεύει όμως την όραση σε μεγάλες αποστάσεις.

Μια δεύτερη υπόθεση που εξετάζεται είναι ότι η αύξηση στη συχνότητα της μυωπίας οφείλεται σε μειωμένη έκθεση στο φυσικό φως, το οποίο επιδρά στο μάτι ώστε να σταματήσει η επιμήκυνση.

Όποια από τις δύο εξηγήσεις κι αν είναι η σωστή, ο κρίσιμος παράγοντας φαίνεται πως είναι η παραμονή σε εξωτερικούς χώρους.

Σημείο των καιρών

Ακόμα και πριν από την πανδημία Covid, ο επιπολασμός, ή συχνότητα, της μυωπίας αυξανόταν στα παιδιά σχεδόν σε όλο τον κόσμο, ειδικά σε χώρες της Ασίας που δίνουν έμφαση στο διάβασμα και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις.

Σήμερα, περίπου το ένα τρίτο του πλανήτη πάσχει από μυωπία. Ήδη όμως από την δεκαετία του 2010, μελέτες εκτιμούσαν ότι ο επιπολασμός θα διπλασιαζόταν μέσα σε τέσσερις δεκαετίες και ότι μέχρι τα μέσα του αιώνα ο μισός πληθυσμός της Γης θα πάσχει από τη διαταραχή. Σήμερα, αυτές οι εκτιμήσεις δείχνουν υπεραισιόδοξες.

Θεωρητικά, πάντως, η λύση στο πρόβλημα είναι απλή: περισσότερος χρόνος δραστηριοτήτων σε εξωτερικούς χώρους για τα παιδιά.

Μελέτες στην Ασία, όπως αυτή κι αυτή, δείχνουν ότι ακόμα και μια επιπλέον ώρα παραμονής σε εξωτερικούς χώρους την ημέρα μειώνει σημαντικά την πιθανότητα μυωπίας.

Στην πράξη όμως αυτό είναι δύσκολο, ειδικά σε χώρες που ποντάρουν στις σχολικές επιδόσεις και στην ακαδημαϊκή επιτυχία των παιδιών.

Υπάρχουν όμως και παραδείγματα επιτυχίας, με χαρακτηριστική περίπτωση την Ταϊβάν, η οποία ανέκοψε την αύξηση στον επιπολασμό της μυωπίας με το πρόγραμμα Tian-Tian120, που σημαίνει «120 κάθε μέρα» και ενθαρρύνει τα παιδιά να δραστηριοποιούνται σε ανοιχτούς χώρους για τουλάχιστον δύο ώρες την ημέρα.

Πρόληψη με φως

Οι οφθαλμίατροι πειραματίζονται στο μεταξύ με ιατρικές παρεμβάσεις όπως συσκευές που εκπέμπουν γαλάζιο ή κοκκινωπό φως και δεν αποκλείεται να βοηθούν να διατηρηθεί το φυσικό σχήμα του ματιού.

Στην Κίνα, δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά χρησιμοποιούν μια συσκευή που εκπέμπει κόκκινο φως για τρία λεπτά την ημέρα. Τέτοιες λύσεις είναι όμως απίθανο να χρησιμοποιηθούν ευρέως σε όλο τον κόσμο και δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στη ρίζα του.

Μια άλλη λύση που δοκιμάζεται στην Κίνα είναι σχολικές αίθουσες με ειδικό φωτισμό και τοίχους ζωγραφισμένα με φυσικά τοπία, έτσι ώστε το μάτι να μπορεί να εστιάζει ταυτόχρονα σε όλη την εικόνα, αντί σε επιμέρους κοντινά αντικείμενα.

Υπάρχουν επομένως διάφορες πιθανές τεχνικές λύσεις. Όμως, το θέμα δεν είναι μόνο ιατρικό αλλά και κοινωνικό. Όπως σχολίασαν ανεξάρτητοι ερευνητές, η κοινωνία πρέπει να αποφασίσει αν θα δώσει έμφαση στις σχολικές επιδόσεις ή θα αναγνωρίσει ως προτεραιότητα την καλή όραση των παιδιών.