Με τις γεωπολιτικές εντάσεις να αυξάνονται, η παγκοσμιοποίηση μπορεί να έχει σοβαρές παρενέργειες. Ειδικά όταν πρόκειται για βασικά αγαθά όπως τα φάρμακα.
Φανταστείτε, για παράδειγμα, ότι η αλυσίδα εφοδιασμού αντιβιοτικών διακόπτεται εν μέσω μιας κλιμακούμενης σύγκρουσης. Αυτό δεν είναι τραβηγμένο σενάριο. Το 80-90% των αντιβιοτικών παγκοσμίως παράγεται στην Ασία, κυρίως στην Κίνα.
Χωρίς αυτά τα βασικά φάρμακα, οι χειρουργικές επεμβάσεις ρουτίνας μετατρέπονται σε διαδικασίες υψηλού κινδύνου και εύκολα αντιμετωπίσιμες λοιμώξεις μπορεί να αποβούν μοιραίες.
Πόλεμος και… φάρμακα
Χωρίς αντιβιοτικά, τα συστήματα υγείας της ΕΕ θα κινδύνευαν με κατάρρευση
Οι υπουργοί Υγείας 11 κρατών μελών της ΕΕ σημειώνουν στο euronews πως είναι εύκολο στο πλαίσιο ενός υβριδικού πολέμου η εξάρτηση από χώρες εκτός του μπλοκ να μετατραπεί σε κρίσιμη ευπάθεια η οποία θα μπορούσε να υπονομεύσει σοβαρά την ασφάλεια και τις αμυντικές ικανότητες της Γηραιάς Ηπείρου. Χωρίς αντιβιοτικά, τα συστήματα υγείας απλώς θα κατέρρεαν.
Η Ευρώπη, κάποτε ηγέτης στην παραγωγή φαρμάκων, εξαρτάται πλέον από την Ασία για το 60-80% του φαρμακευτικού της εφοδιασμού. Η πληθώρα φθηνών γενόσημων φαρμάκων μαζί με το υψηλότερο εργατικό και περιβαλλοντικό κόστος, είναι οι κύριοι παράγοντες αυτής της μετατόπισης.
Η Ευρώπη καλείται να πάρει αποφάσεις για τα φάρμακα και τις αλυσίδες εφοδιασμού τους
Η δραματική μείωση στην παραγωγή έχει αφήσει την Ευρώπη εκτεθειμένη. Η πανδημία COVID-19 υπογράμμισε τους κινδύνους, με τα νοσοκομεία σε όλη την Ευρώπη να αντιμετωπίζουν κρίσιμες ελλείψεις βασικών φαρμάκων.
Σε απάντηση στις συνεχείς ελλείψεις φαρμάκων τα κράτη μέλη της ΕΕ ζήτησαν τη θέσπιση ενός νόμου για τα κρίσιμα φάρμακα τον Μάιο του 2023. Στόχος η χαρτογράφηση των τρωτών σημείων στις αλυσίδες εφοδιασμού κρίσιμων φαρμάκων, η στήριξη της ευρωπαϊκής παραγωγής και η διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού.
Η νομοθεσία πρόκειται να εκδοθεί αυτή την εβδομάδα ωστόσο, η γεωπολιτική πραγματικότητα έχει αλλάξει άρδην την κατάσταση: η ασφάλεια έχει γίνει πλέον η κύρια προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους ηγέτες.
Σημαντικά ποσά για την άμυνα της Ευρώπης
Η πρόσφατη απόφαση της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ έθεσε ως προτεραιότητα την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Οι ηγέτες των 26 κρατών μελών (δεν συνυπέγραψε μέρος της απόφασης η Ουγγαρία) συμφώνησαν να ξοδέψουν σημαντικά ποσά στην άμυνά τους, που ενδεχομένως να φτάσουν συνολικά τα 800 δισεκατομμύρια ευρώ.
Το σχέδιο εξακολουθεί να χρειάζεται έγκριση από τις πρωτεύουσες της ΕΕ αλλά αν προχωρήσει, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συγκεντρώσει χρήματα μέσω δημοπρασιών ομολόγων και θα τα διοχετεύσει κατόπιν στα κράτη μέλη για αμυντικές δαπάνες. Στη συνέχεια, τα κράτη θα πρέπει να επιστρέψουν στην Κομισιόν τη χρηματοδότηση που έλαβαν.
«Στο νέο πρότυπο ασφάλειας που υιοθετεί η ΕΕ θα πρέπει να περιλαμβάνει τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και τα φαρμακευτικά προϊόντα», σημειώνουν οι «11» υπουργοί Υγείας της ΕΕ που συνυπογράφουν το κείμενο. Αρκετά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των αντιβιοτικών, των αναισθητικών και των θρομβολυτικών, είναι ζωτικής σημασίας.
Η Ευρώπη, κάποτε ηγέτης στην παραγωγή φαρμάκων.
ReArm Europe και φάρμακα
Ως εκ τούτου, είναι επιτακτική ανάγκη η ΕΕ να ενσωματώσει το νόμο στο ευρύτερο πλαίσιο ασφάλειας. Υπό αυτές τις συνθήκες, σύμφωνα με το euronews, οι υπουργοί Υγείας του Βελγίου, της Τσεχίας, της Κύπρου, της Εσθονίας, της Γερμανίας, της Ελλάδας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Πορτογαλίας, της Σλοβενίας και της Ισπανίας ζήτησαν να ενταχθεί ο «νόμος για τα κρίσιμα φάρμακα» στο πλαίσιο των ευρύτερων ενεργειών της ΕΕ για στρατηγική αυτονομία και ασφάλεια, θέτοντας το μέτρο ουσιαστικά υπό την ομπρέλα της χρηματοδότησης για την άμυνα.
«Η νομοθεσία για τα κρίσιμα φάρμακα πρέπει να λειτουργήσει ως ένα ισχυρό μέσο. Μέρος της χρηματοδότησής της θα πρέπει να ενσωματωθεί στα ευρύτερα σχέδια αμυντικών δαπανών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτικών μηχανισμών του νέου αμυντικού πακέτου», αναφέρει το κείμενο που υπογράφουν οι υπουργοί. «Εξάλλου, χωρίς βασικά φάρμακα, οι αμυντικές δυνατότητες της Ευρώπης τίθενται σε κίνδυνο», αναφέρεται στο κείμενο.
H κίνηση αυτή επιδιώκεται πρόσβαση στα 800 δισ. ευρώ που αναμένεται να «ρίξει στο τραπέζι» η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα επόμενα τέσσερα χρόνια μέσω του σχεδίου ReArm Europe. Η Επιτροπή αναμένεται να παρουσιάσει την πρόταση την Τρίτη, μετά από μια ταχεία νομοθετική διαδικασία που έχει προκαλέσει ανησυχίες για την έλλειψη κατάλληλης εκτίμησης επιπτώσεων.
Το πρόγραμμα EU4Health
Η πρόταση ένταξης φαρμάκων στις αμυντικές δαπάνες ενδέχεται να προκαλέσει οικονομικές επιπτώσεις στις δαπάνες για την υγεία στην Ευρώπη, καθώς η τύχη τους για την υγεία στον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ παραμένει αβέβαιη.
Το πρόγραμμα EU4Health, το οποίο θεσπίστηκε ως απάντηση στην πανδημία COVID-19, έλαβε αρχικά χρηματοδοτική ένεση ύψους 5,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, μια αξιοσημείωτη επένδυση δεδομένου ότι η πολιτική υγείας αποτελεί πρωτίστως εθνική αρμοδιότητα.
Ωστόσο, οι πρόσφατες περικοπές του προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένης της ανακατανομής 1 δισ. ευρώ από το EU4Health για τη μερική χρηματοδότηση του πακέτου βοήθειας στην Ουκρανία, έχουν προκαλέσει ανησυχίες στον τομέα.
Το προσχέδιο του επόμενου επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ υποδηλώνει ότι το τμήμα του προϋπολογισμού για την υγεία θα μπορούσε να συγχωνευθεί με άλλα κονδύλια ή ακόμη και να καταργηθεί εντελώς.
Ο προτεινόμενος μηχανισμός θα επέτρεπε την αύξηση των δαπανών για την υγεία τουλάχιστον σε εθνικό επίπεδο με τη χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, επιτρέποντας υψηλότερες δαπάνες χωρίς κυρώσεις.
Το πρόγραμμα EU4Health θεσπίστηκε ως απάντηση στην πανδημία COVID-19
Το κρίσιμο 1,5% του ΑΕΠ
Στην πράξη, αυτό θα σήμαινε ότι οι αμυντικές δαπάνες -που ενδεχομένως θα μπορούσαν να επεκταθούν και στα κρίσιμα φάρμακα- ύψους έως 1,5% του ΑΕΠ θα εξαιρούνταν από τα όρια δαπανών της ΕΕ για τέσσερα χρόνια.
Μένει να δούμε αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι ευρωβουλευτές θα είναι ανοιχτοί στο να υιοθετήσουν την πρόταση των υπουργών και να ενσωματώσουν αυτή την προσέγγιση στις επερχόμενες νομοθετικές πρωτοβουλίες για τα κρίσιμα φάρμακα.
