«Η Ανατολική Ευρώπη δεν βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής… Οι άνθρωποι αμφισβητούν εάν το ΝΑΤΟ θα ήταν πρόθυμο και θα μπορούσε να υπερασπιστεί». Θα περίμενε κανείς να ακούσει αυτές τις απόψεις στις Βρυξέλλες, με τους Ευρωπαίους ηγέτες να αγνοούνται από τον Ντόναλντ Τραμπ καθώς προετοιμάζει τις συνομιλίες για την Ουκρανία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ μεταθέτει ολοένα και περισσότερο το βάρος της ασφάλειας στους συμμάχους του.

Ωστόσο, τα παραπάνω λόγια γράφτηκαν πριν από περισσότερα από 16 χρόνια, σε μια επιστολή του 2009 προς τον προκάτοχο του Τραμπ, Μπαράκ Ομπάμα, από κορυφαίες προσωπικότητες από χώρες του πρώην Σιδηρούν Παραπετάσματος όπως η Πολωνία, η Βουλγαρία και η Τσεχία. Ακόμη και τότε, ο φόβος ήταν ότι η ώθηση των ΗΠΑ για επαναφορά με τη Ρωσία, ενώ στρέφονταν προς την Ασία, θα έκανε την ανατολική πλευρά της Ευρώπης πιο ευάλωτη. Σήμερα, όταν η κυβέρνηση Τραμπ λέει ότι είναι απίθανο η Ουκρανία να επιστρέψει στα προ του 2014 σύνορά της και ότι η μεγαλύτερη προτεραιότητα ασφάλειας είναι η Κίνα, φαντάζεται κανείς ότι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ νιώθουν ένα αίσθημα deja vu, καθώς και θυμό.

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν τόσα πολλά παραδείγματα του «Πρώτα η Αμερική», που είναι έκπληξη να βλέπεις τους Ευρωπαίους τόσο… έκπληκτους. Το 2013, ώρες πριν ΗΠΑ και Γαλλία ξεκινήσουν ένα συνδυασμένο χτύπημα κατά του Σύρου συμμάχου του Πούτιν, Μπασάρ αλ Άσαντ, ο Ομπάμα άφησε το Παρίσι σε χλωρό κλαρί με μια στροφή την τελευταία στιγμή. Το 2021, η χαοτική μονομερής αποχώρηση των στρατευμάτων της κυβέρνησης Μπάιντεν από το Αφγανιστάν πρόδωσε και εξόργισε τους Ευρωπαίους συμμάχους, όπως τη Γαλλία. Αυτά τα γεγονότα ενθάρρυναν τον Πούτιν και τροφοδότησε τις προσδοκίες του για έναν μετααμερικανικό κόσμο. Η ώθηση του Τραμπ για τη… δική του επαναφορά της Ρωσίας, μαζί με τις απειλές του για δασμούς στην ΕΕ αξίας 1,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, θα κάνει το ίδιο.

Το ερώτημα επομένως δεν είναι αν οι ΗΠΑ θα ρίξουν τους συμμάχους τους κάτω από το λεωφορείο, αλλά τι θα κάνουν επιτέλους οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αυτό, όταν συμβεί.

Οι απαιτήσεις για μια θέση στο τραπέζι του Πούτιν και του Τραμπ, όσο δικαιολογημένες κι αν είναι, δεν αρκούν. Ενισχύουν τις απόψεις των ΗΠΑ ότι οι Ευρωπαίοι είναι τόσο απροετοίμαστοι για την ειρήνη όσο και για τον πόλεμο. Η ΕΕ έχει υποστηρίξει την Ουκρανία οικονομικά, στρατιωτικά και ηθικά χωρίς να καθορίζει το δικό της σχέδιο ή συμφέροντα υπό τον φόβο της διχόνοιας. Αυτό μπορεί να συνέβαλε στη διατήρηση της πίεσης των κυρώσεων στη Μόσχα και στη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο. Ωστόσο, το κόστος ήταν η απουσία στρατηγικής ενόψει του Τραμπ ή μιας ξεκάθαρης πολιτικής για την ενίσχυση του ηθικού μεταξύ των κουρασμένων από τον πόλεμο ψηφοφόρων που έδιωξαν κυβερνήσεις που συνδέουν με υψηλό πληθωρισμό εν καιρώ πολέμου και αδύναμη οικονομία.

Είναι λες και οι Ευρωπαίοι ηγέτες μόλις υπέθεσαν ότι το πρώιμο κύμα δημόσιας υποστήριξης προς την Ουκρανία θα διαρκούσε για πάντα, όπως το χειροκρότημα για τις νοσοκόμες κατά τη διάρκεια της Covid-19. Αντίθετα, σε πολλές χώρες, η υποστήριξη για κατάπαυση του πυρός σε αντάλλαγμα για εδαφικές παραχωρήσεις έχει αυξηθεί. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές παίρνουν ήδη το σύνθημα του Τραμπ και στοιχηματίζουν στις ανταμοιβές, συμπεριλαμβανομένης της πτώσης των τιμών της ενέργειας. Οι διπλωμάτες της ΕΕ ανησυχούν ότι μιλώντας για μια πιο δυναμική Ευρώπη, έχουν οδηγήσει σε εφησυχασμό. Πρωτοβουλίες όπως η ευρύτερη Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα ή η έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών της ΕΕ με την Ουκρανία, δεν κατάφεραν να αλλάξουν το παιχνίδι.

Δεδομένης της επείγουσας ανάγκης καθορισμού και υπεράσπισης των συμφερόντων τους και της Ουκρανίας, είναι καιρός οι ηγέτες να αφήσουν κατά μέρος την οικοδόμηση συναίνεσης σε όλη την ΕΕ και να σφυρηλατήσουν πιο ευέλικτους συνασπισμούς. 

Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να ασκήσει συντονισμένη ώθηση στην άμυνα – τη μεγαλύτερη αδυναμία της και το μεγαλύτερο Μήλον της Έριδος με την Ουάσιγκτον – για να δείξει ότι μπορεί να ενεργήσει στρατηγικά χωρίς εντολές από τις ΗΠΑ. Αυτό θα σημαίνει ότι δεν θα βαλτώσουμε σε μια γερμανοκεντρική συζήτηση για τα χρήματα ή σε μια γαλλική συζήτηση για την ηγεσία. Δεδομένων των τρισεκατομμυρίων δολαρίων που απαιτούνται για την προετοιμασία για μια μεταπολεμική Ουκρανία, η μέγιστη ευελιξία πρέπει να είναι η βάση του παιχνιδιού: οι κανόνες του προϋπολογισμού της ΕΕ θα μπορούσαν να είναι πιο επιεικείς, τα κεφάλαια διάσωσης της κρίσης θα μπορούσαν να επαναξιολογηθούν και θα μπορούσε να ενθαρρυνθεί περισσότερος δανεισμός για πρωτοβουλίες όπως η αεράμυνα.

Η Ευρώπη έχει βάσιμους λόγους να ανησυχεί για το αποτέλεσμα των συνομιλιών Τραμπ-Πούτιν. Αλλά είναι επίσης πιο βαθύ από όσο φαίνεται. Πάνω από ένα τέταρτο του αιώνα, αφότου η ΕΕ ξεκίνησε τη δική της γεωπολιτική πορεία, η America First δεν μπορεί να σημαίνει απλώς την Ευρώπη… ως συνήθως.

Του Lionel Laurent

Πηγή: skai.gr

Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.