Νέες λίστες βασικών φαρμάκων προτεραιότητας για ενήλικες και παιδιά εξέδωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), προκειμένου να εντάξει σε αυτές τα νέας γενιάς φάρμακα για τον διαβήτη για ασθενείς με συννοσηρότητες, ανοσοθεραπείες για διαφόρους τύπους καρκίνου, αλλά και νέα φάρμακα για την κυστική ίνωση, την ψωρίαση, την αιμορροφιλία και τις διαταραχές που σχετίζονται με το αίμα.
Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ για την Επιλογή και Χρήση Βασικών Φαρμάκων εξέτασε 59 αιτήσεις, από τις οποίες οι 31 προτάσεις αφορούσαν την προσθήκη νέων φαρμάκων ή κατηγοριών φαρμάκων.
Έτσι, προστέθηκαν 20 νέα φάρμακα στη λίστα βασικών φαρμάκων ενηλίκων και 15 στη λίστα βασικών φαρμάκων για παιδιά, μαζί με νέες ενδείξεις χρήσης για επτά φάρμακα που ήδη συμπεριλαμβάνονταν. Οι νέες λίστες περιλαμβάνουν πλέον συνολικά 523 βασικά φάρμακα για ενήλικες και 374 για παιδιά και αφορούν τις πιο πιεστικές ανάγκες δημόσιας υγείας.
Μεγάλο μερίδιο των δαπανών για μη μεταδοτικές ασθένειες πηγαίνει σε φάρμακα, μεταξύ των οποίων και τα βασικά, που θα πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλους
Κύτταρο του ανοσοποιητικού (πορτοκαλί) επιτίθεται σε καρκινικό κύτταρο
Οι λίστες βασικών φαρμάκων για ενήλικες και για παιδιά εκδόθηκαν πρώτη φορά το 1977 με στόχο την βελτίωση πρόσβασης των αναπτυσσομένων χωρών σε φάρμακα, όμως σήμερα αποτελούν ένα αξιόπιστο παγκόσμιο εργαλείο πολιτικής για αποφάσεις που σχετίζονται με την επιλογή και την καθολική κάλυψη των φαρμάκων από τα συστήματα υγείας και η εφαρμογή τους έχει υιοθετηθεί σε περισσότερες από 150 χώρες διεθνώς,
«Οι νέες εκδόσεις των καταλόγων βασικών φαρμάκων για ενήλικες και παιδιά, σηματοδοτούν ένα σημαντικό βήμα προς την επέκταση της πρόσβασης σε νέα φάρμακα με αποδεδειγμένα κλινικά οφέλη και με υψηλό δυναμικό για παγκόσμιο αντίκτυπο στη δημόσια υγεία», δήλωσε η Βοηθός Γενική Διευθύντρια Συστημάτων Υγείας του ΠΟΥ Δρ Γιουκίκο Νακατάνι.
Φάρμακα για καρκίνο
Ο καρκίνος είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, στοιχίζοντας σχεδόν 10 εκατομμύρια ζωές κάθε χρόνο και ευθύνεται για σχεδόν έναν στους τρεις πρόωρους θανάτους από μη μεταδοτικές ασθένειες. Οι θεραπείες για τον καρκίνο αποτελούν βασικό επίκεντρο της λίστας βασικών φαρμάκων του ΠΟΥ την τελευταία δεκαετία.
Καθώς τα φάρμακα για τον καρκίνο αντιπροσωπεύουν σήμερα περίπου τις μισές εγκρίσεις νέων φαρμάκων από ρυθμιστικούς φορείς, η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων εφαρμόζει αυστηρά κριτήρια για να συστήσει μόνο εκείνες τις θεραπείες που προσφέρουν το μεγαλύτερο κλινικό όφελος.
Έτσι, στη λίστα βασικών φαρμάκων, περιλαμβάνονται λίγα εγκεκριμένα φάρμακα για τον καρκίνο – μόνο εκείνα που έχουν αποδειχθεί ότι παρατείνουν τη ζωή κατά τουλάχιστον 4-6 μήνες.
Η Επιτροπή, αξιολόγησε επτά αιτήσεις που περιλαμβάνουν 25 φάρμακα για τον καρκίνο.
Στο πλαίσιο ευρύτερων προσπαθειών για τη μείωση των ανισοτήτων στην αντικαρκινική περίθαλψη, η Επιτροπή συνέστησε την βελτίωση της πρόσβασης σε αναστολείς ανοσολογικού σημείου ελέγχου PD-1/PD-L1, μια κατηγορία φαρμάκων ανοσοθεραπείας που βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει και να επιτίθεται στα καρκινικά κύτταρα πιο αποτελεσματικά. Η πεμπρολιζουμάμπη προστέθηκε στη λίστα ως μονοθεραπεία πρώτης γραμμής για τον μεταστατικό καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, τον μεταστατικό καρκίνο του παχέος εντέρου και τον μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Για τον τελευταίο, η ατεζολιζουμάμπη και η σεμιπλιμάμπη περιλαμβάνονται ως εναλλακτικές θεραπευτικές λύσεις.
Η Επιτροπή εξέτασε επίσης αρκετές στρατηγικές για τη βελτίωση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτές θεραπείες για τον καρκίνο, επισημαίνοντας ότι ενώ οι μεταρρυθμίσεις στα συστήματα υγείας απαιτούν χρόνο και κυβερνητική δράση, οι κλινικές στρατηγικές μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα για να αποφέρουν ταχύτερα οφέλη, ειδικά σε συστήματα υγείας με περιορισμένους πόρους.
Φάρμακα για διαβήτη και παχυσαρκία
Ο διαβήτης και η παχυσαρκία είναι δύο από τις πιο επείγουσες προκλήσεις υγείας που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα. Πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με διαβήτη το 2022, με τους μισούς να μην λαμβάνουν θεραπεία. Ταυτόχρονα, περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως πλήττονται από την παχυσαρκία και τα ποσοστά αυξάνονται ιδιαίτερα γρήγορα στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Αυτές οι δύο παθήσεις συνδέονται στενά και μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων και της νεφρικής ανεπάρκειας.
Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ εξέτασε ισχυρά επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν ότι μια ομάδα φαρμάκων που ονομάζονται αγωνιστές του υποδοχέα γλυκαγόνης-1 (GLP-1) μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με διαβήτη τύπου 2 – ειδικά εκείνα που έχουν επίσης καρδιακή ή νεφρική νόσο – βελτιώνοντας τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, μειώνοντας τον κίνδυνο καρδιακών και νεφρικών επιπλοκών, υποστηρίζοντας την απώλεια βάρους, ακόμη και μειώνοντας τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Οι αγωνιστές του υποδοχέα GLP-1 – σεμαγλουτίδη, ντουλαγλουτίδη και λιραγλουτίδη – και ο αγωνιστής διπλού υποδοχέα GLP-1/ GIP (τιρζεπατίδη) προστέθηκαν στη λίστα βασικών φαρμάκων. Χρησιμοποιούνται ως θεραπεία μείωσης της γλυκόζης για ενήλικες με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 με εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο ή χρόνια νεφρική νόσο και παχυσαρκία (οριζόμενη βάσει δείκτη μάζας σώματος άνω του 30).
Οι υψηλές τιμές φαρμάκων όπως η σεμαγλουτίδη και η τιρζεπατίδη περιορίζουν την πρόσβαση σε αυτά τα φάρμακα. Η προτεραιότητα σε εκείνους που θα ωφεληθούν περισσότερο, η ενίσχυση του ανταγωνισμού των γενόσημων για μείωση των τιμών και η δυνατότητα χορήγησης των φαρμάκων αυτών στην πρωτοβάθμια περίθαλψη, αναμένεται να βελτιώσουν την πρόσβαση και την αποτελεσματική περίθαλψη των ασθενών.
Για το θέμα, ο Διευθυντής Πολιτικής και Προδιαγραφών Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας του ΠΟΥ Ντεουσεντίτ Μουμπανγκίζι, επεσήμανε ότι «Ένα μεγάλο μερίδιο των άμεσων δαπανών για μη μεταδοτικές ασθένειες πηγαίνει σε φάρμακα, μεταξύ των οποίων και αυτά που ταξινομούνται ως βασικά και τα οποία, κατ’ αρχήν, θα πρέπει να είναι οικονομικά προσβάσιμα σε όλους.
Η επίτευξη ισότιμης πρόσβασης στα βασικά φάρμακα μέσω του συστήματος υγείας απαιτεί ισχυρή πολιτική βούληση, πολυτομεακή συνεργασία και ανθρωποκεντρικά προγράμματα που δεν αφήνουν κανέναν πίσω».
