Αύξηση της μητρικής θνησιμότητας κατά 42% καταγράφηκε στην Ελλάδα μεταξύ των ετών 2015-2020 σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Περιφέρειας Ευρώπης του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας. Μάλιστα η ίδια έκθεση, έδωσε τη σχετική δυσάρεστη πρωτιά στην Κύπρο, όπου η μητρική θνησιμότητα αυξήθηκε κατά 62%.

Αντίθετα στην περιγεννητική θνησιμότητα των βρεφών, τα ποσοστά είναι ενθαρρυντικά στη Ε.Ε. καθώς η Eurostat υπολόγισε 3,3 θανάτους βρεφών ανά 1.000 γεννήσεις ζώντων βρεφών, όταν ο στόχος του ΠΟΥ είναι η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας στους 2,2 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις. Στην Ελλάδα, η περιγεννητική θνησιμότητα φτάνει ήδη τον στόχο, με 2,2 θανάτους το 2022 από 2,4 θανάτους το 2021.

Στην περιγεννητική θνησιμότητα για τα νεογνά και τις μητέρες τους, είναι αφιερωμένη η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγείας που έχει οριστεί από τον ΠΟΥ για τις 7 Απριλίου.

Η αύξηση της μητρικής θνησιμότητας δείχνει υποβαθμισμένη ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, οι οποίες πρέπει να παρέχονται από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας

Αυξητική τάση στη μητρική θνησιμότητα παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα

Η αύξηση του ποσοστού μητρικής θνησιμότητας μεταξύ 2015 και 2020, ήταν ιδιαίτερα υψηλή, πάνω από 30%, στα κράτη μέλη του ΠΟΥ Ευρώπης και συγκεκριμένα στην Κύπρο αυξήθηκε κατά 62%, στην Ουκρανία κατά 49%, στην Ελλάδα κατά 42%, στο Αζερμπαϊτζάν κατά 38% και στη Ρωσική Ομοσπονδία κατά 31%.

Λοιμώξεις και επιπλοκές

Οι κύριες αιτίες μητρικής θνησιμότητας ήταν η σοβαρή αιμορραγία, η προεκλαμψία, προϋπάρχοντα νοσήματα, λοιμώξεις που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη και επιπλοκές από επισφαλείς αμβλώσεις.

Όπως επισημαίνεται από τον ΠΟΥ, οι περισσότερες από αυτές τις επιπλοκές είναι δυνατόν να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν.

Όμως, το γεγονός ότι πρόκειται για άμεσους θανάτους, δείχνει υποβαθμισμένη ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας, επισημαίνει ο ΠΟΥ Ευρώπης, τονίζοντας ότι μια από τις πιο σημαντικές παραμέτρους μείωσης της περιγεννητικής θνησιμότητας σε μητέρες και νεογνά, είναι η παροχή υπηρεσιών υγείας από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας κατά την εγκυμοσύνη, τη γέννα και μετά από αυτήν.

Αποτελεί μάλιστα προτεραιότητα η βελτίωση της υγείας των λεχωίδων, ιδίως εξαιτίας των μεγάλων ανισοτήτων στην περιοχή και τα εμμένοντα ποσοστά μητρικής θνησιμότητας σε κάποια κράτη – μέλη.

Στην ευρωπαϊκή περιφέρεια του ΠΟΥ, το συνολικό ποσοστό μητρικής θνησιμότητας είναι σχετικά χαμηλό με 13 θανάτους ανά 100.000 γεννήσεις σε σύγκριση με τον παγκόσμιο μέσο όρο που φτάνει τους 223 μητρικούς θανάτους ανά 100.000 γεννήσεις. Στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG) προβλέπεται η μείωση της μητρικής θνησιμότητας σε λιγότερους από 70 θανάτους ανά 100.000 γεννήσεις ως το 2030, διεθνώς.

Ωστόσο, στην Ευρώπη υπάρχουν τεράστιες ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών, με τη μητρική θνησιμότητα να κυμαίνεται από 1 – 68 θανάτους ανά 100.000 γεννήσεις το 2020 και με αναλογίες στάσιμες ήδη από το 2015.

Το 2020 περίπου 1.000 γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ πέθαναν από επιπλοκές που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό. Κάθε ένας από αυτούς τους θανάτους αντιπροσωπεύει μια τραγική απώλεια που αναστατώνει τόσο τις οικογένειες όσο και την κοινωνία στο σύνολό της.

Τα υψηλότερα ποσοστά μητρικής θνησιμότητας (θάνατοι ανά 100.000 γεννήσεις) καταγράφηκαν στην Κύπρο (68), την Κιργιζία (50), το Αζερμπαϊτζάν (41), το Ουζμπεκιστάν (30), τη Γεωργία (28) και την Αρμενία (27), ενώ τα χαμηλότερα στη Νορβηγία (2), Πολωνία (2) και Λευκορωσία (1).

Καταλήγοντας η έκθεση επισημαίνει ότι η αυξημένη μητρική θνησιμότητα είναι ένας απαράδεκτος δείκτης που απειλεί οποιαδήποτε πρόοδο στην υγεία των γυναικών. Αυτή η κατάσταση απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και συντονισμένες προσπάθειες για τον εντοπισμό των υποκείμενων αιτιών, των παραγόντων που συμβάλλουν και τη λήψη κατάλληλων μέτρων.

Βρεφική θνησιμότητα

Περίπου 12.280 παιδιά πέθαναν πριν κλείσουν τον πρώτο χρόνο ζωής τους στην ΕΕ το 2023, παρότι η βρεφική θνησιμότητα μειώθηκε κατά 4,6% και καταγράφηκαν 594 λιγότεροι βρεφικοί θάνατοι σε σχέση με το 2022.

Οι αριθμοί αυτοί ισοδυναμούν με ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας 3,3 ανά 1.000 γεννήσεις ζώντων βρεφών στην Ευρώπη, σύμφωνα με την Eurostat, όταν ο στόχος του ΠΟΥ είναι να μειωθεί στην Ευρώπη το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας στους 2,2 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις.

Η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας έφτασε το 12,9% σε σύγκριση με την περίοδο πριν την πανδημία, καθώς 1.819 λιγότερα βρέφη έχασαν τη ζωή τους το 2023 σε σύγκριση με το 2019.

Σύμφωνα με την Eurostat, η μείωση της βρεφικής θνησιμότητας στην Ευρώπη συνέβαλε στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής κατά τη γέννηση στην ΕΕ.

Μεταξύ 2013 και 2023, το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας στην ΕΕ μειώθηκε από 3,7 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις ζώντων σε 3,3 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις.

Επεκτείνοντας την ανάλυση στα τελευταία 24 χρόνια, το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας μειώθηκε σχεδόν στο μισό (6,2 θάνατοι ανά 1.000 γεννήσεις το 1999). Οι πιο σημαντικές μειώσεις στη βρεφική θνησιμότητα καταγράφηκαν στις χώρες της Ε.Ε. που έτειναν να καταγράφουν υψηλότερα επίπεδα βρεφικής θνησιμότητας τα προηγούμενα χρόνια σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Συνολικά, η μείωση των ποσοστών βρεφικής θνησιμότητας ήταν ένας από τους παράγοντες που συνέβαλαν σto υψηλότερο προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση κατά την ίδια περίοδο.

Το 2023, τα υψηλότερα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας στην ΕΕ καταγράφηκαν στη Ρουμανία και τη Σλοβακία (και οι δύο με 5,6 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις) και το χαμηλότερο καταγράφηκε στην Εσθονία (1,7 θάνατοι ανά 1.000 γεννήσεις).

Παιδική θνησιμότητα

Παρότι η Ευρωπαϊκή Περιφέρεια του ΠΟΥ, διατηρεί διεθνώς ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά παιδικών θανάτων που μπορούν να προληφθούν, οι διαφορές μεταξύ των χωρών είναι τεράστιες, καθώς τα ποσοστά κυμαίνονται μεταξύ 1,5-40,4 θανάτους ανά 1000 γεννήσεις.

Σε ότι αφορά τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία για την παιδική θνησιμότητα κάτω των 5 ετών και στα 53 κράτη μέλη, διαπιστώνεται ότι 75.647 παιδιά πέθαναν πριν από τα πέμπτα γενέθλιά τους το 2022.

Οι 5 κορυφαίες αιτίες θνησιμότητας κάτω των 5 ετών είναι: επιπλοκές πρόωρου τοκετού, ασφυξία κατά τη γέννηση, συγγενείς καρδιακές ανωμαλίες, λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού και άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού και λοιμώξεις.

Ποιότητα υπηρεσιών υγείας

Η παιδική θνησιμότητα είναι ένας άλλος σημαντικός δείκτης που αντικατοπτρίζει τη συνολική κατάσταση υγείας του πληθυσμού και την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας.

Το κλείσιμο του χάσματος των ποσοστών παιδικής θνησιμότητας μεταξύ των χωρών είναι μια σημαντική πρόκληση για τη δημόσια υγεία στην Ευρώπη. Η απόκλιση από το χαμηλότερο μέχρι το υψηλότερο ποσοστό νεογνικής θνησιμότητας είναι 28 φορές μεγαλύτερη και αντίστοιχα για την παιδική θνησιμότητα κάτω των 5 ετών, 21 φορές μεγαλύτερη. Μόνο 13 από τα 53 κράτη μέλη της Περιφέρειας έχουν δεδομένα σχετικά με το ποσοστό των παιδιών κάτω των 5 ετών που φθάνουν στα αναπτυξιακά ορόσημα στην κινητική ανάπτυξη, τη μάθηση και την ψυχοκοινωνική ευημερία. Τα ποσοστά για αυτόν τον δείκτη κυμαίνονται από 72% έως 97% σε όλες τις χώρες.