της Ελευθερίας Βουργίδη*

Αρχαία Προσανατολισμού

Διδαγμένο κείμενο

Ενδεικτικές ερωτήσεις για όλες τις θεματικές ενότητες από το βιβλίο των Αρχαίων Ελληνικών «Φάκελος Υλικού».

Πρώτη θεματική ενότητα:

Να αναλύσετε το παρενθετικό επιχείρημα του Αριστοτέλη το οποίο αναφέρεται στους μύθους. Για ποιους λόγους είναι απαραίτητη η ενασχόληση με τη φιλοσοφία σύμφωνα με τον φιλόσοφο; Να σχολιάσετε την επανάληψη του ρηματικού επιθέτου «φιλοσοφητέον».

Πώς συνδέεται η φιλοσοφία και η ευδαιμονία στη σκέψη του Επίκουρου;

Δεύτερη θεματική ενότητα:

Ποια εφόδια μοίρασε ο Επιμηθέας στα ζώα για να εξασφαλίσει την επιβίωσή τους και τη διαιώνιση του είδους τους;

Για ποιους λόγους καταδικάστηκε ο Προμηθέας και ποια τιμωρία τού επιβλήθηκε;

αιδώς, δίκη: Ποιο είναι το περιεχόμενο καθεμιάς έννοιας; Γιατί θεωρούνταν «πόλεων κόσμοι τε και δεσμοί φιλίας συναγωγοί»;

Η βασική διδασκαλία του Αριστοτέλη πως «η πόλις ήλθεν εκ φύσεως» συμπληρώνεται με τη φράση «ο δε πρώτος συστήσας» δημιουργώντας μια φαινομενική αντίφαση. Πώς μπορεί να αρθεί η αντίφαση αυτή;

Τρίτη θεματική ενότητα:

Τι γνωρίζετε για την αλληγορία και ποια πλεονεκτήματα προσφέρει στη διήγηση;

Ποιο είναι το περιεχόμενο της παιδείας σύμφωνα με το απόσπασμα; Στην απάντησή σας να διευκρινίσετε τον όρο «περιαγωγή».

Ο Σωκράτης προσωποποιεί τον νόμο; Πώς το επιτυγχάνει και ποια είναι η λειτουργικότητα αυτής της προσωποποίησης;

Να επισημάνετε το σημείο στο οποίο συμπίπτουν όλες οι διαφορετικές απόψεις που παρουσιάζονται στο κείμενο και να εξηγήσετε αυτή τη σύμπτωση.

Τέταρτη θεματική ενότητα:

Να σχολιάσετε τα παραδείγματα που φέρνει ο Αριστοτέλης και να εξηγήσετε τη σκοπιμότητά τους. Ποια συλλογιστική μέθοδο ακολουθεί ο φιλόσοφος και σε ποια γενίκευση καταλήγει ύστερα από τα παραδείγματα;

«Ου μικρόν ουν διαφέρει το ούτως ή ούτως ευθύς εκ νέων εθίζεσθαι, αλλά πάμπολυ, μάλλον δε το παν»: Στην πρόταση αυτή ο Αριστοτέλης εγκαταλείπει το συνηθισμένο λιτό και απέριττο ύφος και αισθητοποιεί τη σκέψη του με μια πλειάδα εκφραστικών μέσων. Ποια είναι αυτά και ποια είναι η λειτουργικότητά τους;

Ο καθορισμός του μέσου με κριτήρια υποκειμενικά πώς θα μπορούσε  να συσχετιστεί με τις σχετικοκρατικές θέσεις των σοφιστών;

Πώς εξηγείται η φαινομενικά οξύμωρη φράση «μέσον τε και άριστον»;

Πέμπτη θεματική ενότητα:

Εχοντας υπόψη ότι τελολογική σκέψη ονομάζεται αυτή που αναζητεί τελικό ή τελικά αίτιο (τέλος: σκοπός) για την εξήγηση των πραγμάτων (φαινομένων, πράξεων, όντων κ.λπ.): i. Να γράψετε τις φράσεις του κειμένου αναφοράς που δηλώνουν τελικό αίτιο. ii. Να τις αναλύσετε.

Με ποια αντιθετικά ζεύγη παρουσιάζεται η διαφοροποίηση του ανθρώπου από τα άλλα ζώα;

Τι γνωρίζετε για την αθροιστική θεωρία και πώς τη χρησιμοποιεί στο κείμενό του ο Αριστοτέλης;

Να εντοπίσετε και να αναλύσετε το χωρίο στο οποίο φαίνεται η σχέση των κοινωνικών τάξεων στα πλαίσια της δημοκρατίας.

Εκτη θεματική ενότητα:

Να εξηγήσετε τον ρόλο της προαιρέσεως στη ζωή του ανθρώπου και να αναλύσετε τα χαρακτηριστικά που της αποδίδει ο Επίκτητος.

Ποιοι ήταν οι βασικοί άξονες της πολιτικής του Αλεξάνδρου κατά τις εκστρατείες του;

Ποιο νόημα έχει για τον Μ. Αυρήλιο η αναχώρηση του ατόμου στον εαυτό του και πώς απηχεί στις ιδέες του στωικισμού;

Αδίδακτο κείμενο

Το αδίδακτο κείμενο αποτελεί ένα δύσκολο εγχείρημα για τον μαθητή που βαθμολογείται με 40 μονάδες.

Τις πρώτες 10 μονάδες ο μαθητής τις αντλεί από τη μετάφραση, ενώ με 10 μονάδες βαθμολογείται και η ερώτηση κατανόησης του κειμένου.

Δέκα μονάδες δίνουν οι ασκήσεις γραμματικής και 10 μονάδες η σύνταξη λέξεων του κειμένου καθώς και διάφορα άλλα συντακτικά φαινόμενα στα οποία ο μαθητής  θα κληθεί να απαντήσει.

Βασική προϋπόθεση για την όσο το δυνατόν καλύτερη ανταπόκρισή του στις απαιτήσεις του κειμένου είναι η γνώση ενός ευρύτερου λεξιλογίου της αρχαίας ελληνικής, καθώς και η ικανοποιητική διαχείριση της γραμματικής και του συντακτικού.

Η γραμματική, συντακτική και σημασιολογική λειτουργία της κάθε λέξης θα βοηθήσει τον μαθητή να αποκρυπτογραφήσει σωστά το νόημα του κειμένου.

*Η Ελευθερία Βουργίδη είναι φιλόλογος στα φροντιστήρια Ομόκεντρο