Το άγχος προκαλεί στα ποντίκια ένα είδος «διορθωτικού» ύπνου με όνειρα, που στη συνέχεια μειώνει το άγχος, διαπιστώνει μια νέα έρευνα με την οποία εντοπίζεται και ο υπεύθυνος μηχανισμός.
Καθώς όμως ο ύπνος είναι παρόμοιος σε όλα τα θηλαστικά, ενδέχεται ο ίδιος μηχανισμός να ενεργοποιείται και στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Η αποκάλυψη του μηχανισμού αυτού, θα μπορούσε να οδηγήσει σε τεχνητούς τρόπους ενίσχυσης των αποτελεσμάτων του, βοηθώντας στη θεραπεία επίμονων διαταραχών στρες όπως το μετατραυματικό στρες.
Μπορεί το άγχος να μας κρατά συχνά ξύπνιους τη νύχτα, όμως ορισμένα είδη στρες προκαλούν περισσότερο ύπνο.
Μελέτη με επικεφαλής ερευνητές από το Imperial College του Λονδίνου και άλλα ιδρύματα στην Κίνα αποκάλυψε πώς συμβαίνει αυτό στον εγκέφαλο των ποντικών. Η σχετική δημοσίευση έγινε στο επιστημονικό περιοδικό Science.
Μαζί με την ανακάλυψη του τρόπου που προκαλείται ο ύπνος, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι την επόμενη ημέρα, τα επίπεδα άγχους των ποντικών είχαν μειωθεί.
Οι δύο κύριοι τύποι ύπνου στα θηλαστικά είναι ο REM (ταχεία κίνηση των ματιών, όπου τείνουμε να ονειρευόμαστε) και ο μη REM (NREM, βαθύτερος ύπνος, χωρίς όνειρα). Τα άτομα που πάσχουν από μετατραυματικό στρες βιώνουν λιγότερο ύπνο REM, γεγονός που προάγει τη θεωρία ότι ο ύπνος REM βοηθά να επεξεργαστούμε δύσκολα συναισθήματα και στρες.
Ο επικεφαλής ερευνητής, καθηγητής Bill Wisden από το Τμήμα Επιστημών Ζωής του Imperial, δήλωσε: «Τα αποτελέσματά μας ενισχύουν την εκτίμηση ότι ο ύπνος REM μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε το άγχος. Ωστόσο, προηγουμένως γνωρίζαμε μόνο τρόπους με τους οποίους μειώνεται ο ύπνος REM, όπως ορισμένα φάρμακα που τον καταστέλλουν.
Τώρα, η μελέτη μας αποκάλυψε έναν μηχανισμό μέσω του οποίου προκαλείται ύπνος REM, ανοίγοντας το δρόμο για φάρμακα ή άλλες παρεμβάσεις που στοχεύουν τους σωστούς νευρώνες και ενισχύουν τη δύναμη του ύπνου που καταπολεμά το άγχος».
Το πείραμα
Οι ερευνητές προκάλεσαν ένα είδος ψυχο-κοινωνικού στρες σε ποντίκια που ονομάζεται «κοινωνική ήττα», το οποίο χρησιμοποιείται ως ανάλογο του εκφοβισμού (bullying). Τα ποντίκια εκτέθηκαν σε ιδιαίτερα επιθετικά ποντίκια (χωρίς να υποστούν σωματική βλάβη). Μετά από το γεγονός αυτό, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι ορμόνες «φυγής ή μάχης» είχαν αυξηθεί στο αίμα των ποντικιών που είχαν δεχθεί τον εκφοβισμό, υποδηλώνοντας άγχος.
Στη συνέχεια, όταν τα ποντίκια κοιμήθηκαν, οι ερευνητές παρακολούθησαν τη δραστηριότητα των νευρώνων τους (εγκεφαλικά κύτταρα). Αυτό αποκάλυψε ένα σύνολο συγκεκριμένων νευρώνων που ανίχνευαν και ανταποκρίνονταν στα επίπεδα της ορμόνης του στρες και προκαλούσαν ύπνο βαθύ, τόσο στο στάδιο NREM όσο και στο REM.
Η δραστηριότητα αυτών των νευρώνων, και τα επίπεδα ύπνου NREM και REM, παρέμειναν υψηλά για περίπου πέντε ώρες ύπνου, κατά τη διάρκεια των οποίων έστελναν επίσης σήματα σε άλλους νευρώνες που ρυθμίζουν τις ορμόνες του στρες, εμποδίζοντάς τους να απελευθερώσουν περισσότερες.
Οι νευρώνες που ανακαλύφθηκαν τώρα, όχι μόνο ανίχνευσαν το στρες και προκάλεσαν ύπνο, αλλά προκάλεσαν επίσης τη μείωση των ορμονών του στρες.
Μείωση των ορμονών του στρες
Μόλις τα ποντίκια ξύπνησαν, οι ερευνητές δοκίμασαν την ανταπόκρισή τους στο άγχος, για να δουν πώς ο ύπνος είχε επηρεάσει τις συμπεριφορές άγχους τους. Το έκαναν αυτό μετρώντας πόσο καιρό τα ποντίκια πέρασαν στο φως, αντί να αναζητήσουν το σκοτάδι, καθώς τείνουν να κάνουν περισσότερα όταν είναι ανήσυχα.
Οι συμπεριφορές αυτές, συγκρίθηκαν με ποντίκια σε στρες είτε από στέρηση ύπνου (με διέγερση μέσω αντικειμένων), είτε γιατί οι συγκεκριμένοι νευρώνες που ανακαλύφθηκαν με την παρούσα έρευνα είχαν αλλοιωθεί, με αποτέλεσμα να στερούνται τον επανορθωτικό ύπνο που είχαν τα κανονικά ποντίκια.
Τα ποντίκια που δεν κοιμόντουσαν λόγω άγχους, περνούσαν πολύ περισσότερο χρόνο στο σκοτάδι, κάτι που δείχνει ότι ήταν πιο ανήσυχα και τα επίπεδα των ορμονών του στρες παρέμεναν υψηλά.
Έχοντας βρει αυτόν τον νέο μηχανισμό, η ομάδα ελπίζει τώρα να βρει τρόπους για να στοχεύσει επιλεκτικά τους υπεύθυνους νευρώνες για να ενισχύσει τα θετικά τους αποτελέσματα μέσω του ύπνου.