Γαλλία: Πληθυσμός 67 εκατ. Ελλάδα: Πληθυσμός 11 εκατ. Δηλαδή η χώρα μας έχει έξι φορές μικρότερο πληθυσμό από τη Γαλλία.

Κι όμως, αυτές οι δύο χώρες είναι πρωταθλήτριες Ευρώπης σε ό,τι αφορά την κατανάλωση παράνομων τσιγάρων.

Κι αν για τη Γαλλία των 67 εκατ. κατοίκων, η «μαύρη» αγορά τσιγάρων βρίσκεται στο 29,4% της συνολικής κατανάλωσης, κι αυτό μπορεί να θεωρηθεί λογικό, για την Ελλάδα τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Η νέα ανεξάρτητη έκθεση της KPMG, που έγινε για λογαριασμό της Philip Morris International, επιβεβαιώνει ότι η χώρα μας αδυνατεί διαχρονικά να καταπολεμήσει μια κοινωνική και οικονομική «πληγή».

Ένα πρόβλημα που απειλεί εκείνους που καπνίζουν τα παράνομα και αμφιβόλου ποιότητας τσιγάρα, ενώ αφήνει «μαύρη τρύπα» στην ελληνική οικονομία, η οποία ανέρχεται ετησίως σε περισσότερα από 600 εκατ. ευρώ.

Ένα ποσό τεράστιο, έσοδα που χάνονται για το κράτος και τα οποία θα μπορούσαν να δοθούν για τη στήριξη του κοινωνικού συνόλου.

Να φανταστεί κανείς ότι αν ως δια μαγείας δεν υπήρχε παράνομη διακίνηση και κατανάλωση τσιγάρων στην Ελλάδα, τα ταμεία του κράτους θα είχαν την τελευταία πενταετία περισσότερο από 3 δισεκατομμύρια ευρώ έσοδα, για να χρησιμοποιηθούν για κοινωνικές παροχές και ανάπτυξη.

Όταν από τα 35,5 δις παράνομα τσιγάρα που καταναλώθηκαν το 2021 στην Ευρώπη, τα 3,4 δις είναι στην ελληνική αγορά, αυτό δείχνει ότι πρέπει να υπάρξουν άλλοι τρόποι, καινοτόμες ιδέες για να μειωθεί ή να εξαλειφθεί το φαινόμενο.

Τα τελευταία χρόνια, ισχυρές εταιρείες του χώρου, όπως η Παπαστράτος έχουν προχωρήσει σε γενναίες στρατηγικές καταπολέμησης του προβλήματος.

Και η αλήθεια είναι ότι οι αρμόδιες Αρχές έχουν καταγράψει σημαντικές επιτυχίες στη μάχη κατά των οργανωμένων παράνομων δικτύων διακίνησης τσιγάρων. Πριν ενάμιση χρόνο, οι διωκτικές Αρχές εξάρθρωσαν στην Ελλάδα ένα από τα μεγαλύτερα παράνομα εργοστάσια που έχουν εντοπιστεί στην Ευρώπη.

Όμως, το παράνομο εμπόριο φαίνεται ότι είναι ανθεκτικό κι εξακολουθεί να αποτελεί μάστιγα για τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια των πολιτών και την οικονομία της χώρας.

Η έκθεση της KPMG κατέγραψε τα εξής συγκλονιστικά στοιχεία, τα οποία, όμως, συναντάμε κάθε χρόνο, έστω και με μικρές διαφοροποιήσεις ή και βελτιώσεις.

• Συνολικά, το 2021 τα κράτη μέλη της Ε.Ε. έχασαν έσοδα ύψους 10,4 δισ. ευρώ εξαιτίας του παράνομου εμπορίου τσιγάρων.
• Το ποσοστό των παράνομων τσιγάρων στην Ε.Ε. ανήλθε στο 8,1% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων.
• Η παράνομη αγορά στην Ε.Ε. ενισχύθηκε κυρίως από τα παραποιημένα τσιγάρα, η κατανάλωση των οποίων σημείωσε αύξηση 19% το 2021, φτάνοντας τα 12,3 δισ. τσιγάρα.
• Η αύξηση στην αγορά παράνομων τσιγάρων στην Ευρώπη, οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην άνοδο κατά 33% που σημείωσε η κατανάλωση παραποιημένων τσιγάρων στη Γαλλία.Το 2021, η παράνομη αγορά τσιγάρων στη Γαλλία αντιπροσώπευε το 29,4% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων στη χώρα – το αντίστοιχο ποσοστό το 2017 στη Γαλλία έφτανε το 13%.

Στην Ελλάδα, συνολικά καταναλώθηκαν 3,4 δισ. παράνομα τσιγάρα το 2021.

1.     Το ποσοστό των παράνομων τσιγάρων ανήλθε στο 23,9% της συνολικής κατανάλωσης.

2.     Τα χαμένα έσοδα για τα δημόσια ταμεία το 2021 εκτιμώνται στα 604 εκατ. ευρώ.

Σε σύγκριση με άλλες χώρες, Γαλλία και Ελλάδα βρίσκονται… πολύ μακριά. Λιθουανία με 19%, Ηνωμένο Βασίλειο και Ολλανδία με 18%, Ιρλανδία με 17% και Λετονία με 16% είναι πιο κοντά στην ελληνική «μαύρη» αγορά.

Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι το Λουξεμβούργο στον αντίποδα έχει ποσοστό μόλις 1%, η Γερμανία και η Ιταλία μόλις 2%, το ίδιο και η Βουλγαρία, η Ελβετία, η Τσεχία, η Σλοβακία και η Ισπανία μόλις 3%.

Χρειάζονται κι άλλες κινήσεις

Είναι προφανές ότι μόνο με το «κυνηγητό» της παράνομης δραστηριότητας δεν μπορεί να καταπολεμηθεί το φαινόμενο.

Παράγοντες της αγοράς πιστεύουν πως αν στους… λάτρεις του καπνού, στους ενήλικες καπνιστές, δοθούν κίνητρα για να κόψουν το τσιγάρο εντελώς ή να το αντικαταστήσουν, αυτό θα επιδράσει καταλυτικά στη μάχη που δίνεται.

Καινοτόμα προϊόντα καπνού, τα οποία θα είναι διαθέσιμα και προσιτά, θα έδιναν στους καπνιστές καλύτερες και λιγότερο επιβλαβείς επιλογές, από το να αναζητούν τα παράνομα, φθηνά, αλλά άκρως επικίνδυνα για την υγεία τους, τσιγάρα. Επίκειται η αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Φορολογικής Οδηγίας, η οποία ίσως είναι η μοναδική ευκαιρία να υπάρξει μειωμένη φορολογία στα νέα προϊόντα, ηλεκτρονικά και θερμαινόμενα, τα οποία σε συνδυασμό με το δυνητικά μειωμένο κίνδυνο να συμβάλλουν επίσης στη μείωση των παράνομων τσιγάρων.

Η συμβολή της Πολιτείας, σε συνεργασία με τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον κλάδο, μπορούν να αναπτύξουν το νέο μοντέλο.

Ετσι, λοιπόν, ειδικές εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες θα ενημερώνουν τους καπνιστές για τα οφέλη της χρήσης των καινοτόμων προϊόντων, θα πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των ενεργειών.

Παράλληλα, η επιστημονική κοινότητα, με τη διεξαγωγή ερευνών με στοιχεία για τις επιλογές των ενηλίκων καπνιστών στην Ευρώπη, θα συνέβαλε τα μέγιστα ώστε να πειστούν οι πολίτες για το νέο μοντέλο.

Βεβαίως, οι εταιρείες οφείλουν να έχουν διαθέσιμα τα νέα προϊόντα στους ενήλικους καπνιστές  οι οποίοι θα έχουν πρόσβαση και δεν θα υποκύπτουν στους «πειρασμούς» της κατανάλωσης των παράνομων τσιγάρων.

Μάχη κατά του παράνομου εμπορίου

Η Philip Morris, και συνεπακόλουθα η Παπαστράτος, έχουν προχωρήσει σε σημαντικές πρωτοβουλίες για να καταπολεμηθεί το παράνομο εμπόριο τσιγάρων. Είναι σημαντικό να συνεχίσει να λειτουργεί προς αυτή την κατεύθυνση, σε συνεργασία με το κράτος. Με κατάλληλο εξοπλισμό και τεχνογνωσία, έχει συγκροτήσει ένα «κοινωνικό μέτωπο» με γνώμονα την προστασία της δημόσιας υγείας, ει δυνατόν και με την πλήρη εξάλειψη του τσιγάρου. Το τέλος του τσιγάρου που να μην αφορά μόνο τα νόμιμα προϊόντα, αλλά κι εκείνα που κυκλοφορούν στην παράνομη αγορά.

Βασικός στόχος της εταιρείας είναι οι 1,5 εκατομμύριο λιγότεροι καπνιστές έως το 2025, είτε διακόπτοντας εντελώς το κάπνισμα, είτε επιλέγοντας καινοτόμα προϊόντα, δυνητικά λιγότερο βλαβερά σε σχέση με το τσιγάρο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η μητρική εταιρεία Philip Morris International έχει επενδύσει, διεθνώς, πάνω 9 δισ. δολάρια στην έρευνα και ανάπτυξη αυτών των νέων προϊόντων.