To «Lebensraum» του Θανάση Τριαρίδη, ένα μονόπρακτο πείραμα για την καλοσύνη παρουσιάζεται, για δεύτερη σεζόν, στο Faust, κάθε Πέμπτη στις 8 μ.μ. [Καλαμιώτου 11 και Αθηναΐδος 12, Αθήνα].
Το έργο εκκινεί από την ναζιστική, επεκτατική θεωρία του Ζωτικού Χώρου και την μεταγράφει εφιαλτικά στο σήμερα.
Τα όρια ανάμεσα στους ηθοποιούς και το κοινό καταργούνται. Ποιος θέτει το όριο ανάμεσα στην αθωότητα και την ενοχή και ποιος είναι σε θέση ν’ ανακαλύψει την αλήθεια πίσω από το ψέμα;
Δύο άνθρωποι συναντιούνται στη σκηνή, δύο γυναίκες. Η Χειρίστρια του Πειράματος -το οποίο πραγματοποιείται παρουσία κοινού, οδηγεί τη συμμετέχουσα -η οποία βρίσκεται εδώ με τη θέλησή της έναντι αμοιβής, από την Κούβα και το Σινσινάτι μέχρι την Κουάλα Λουμπούρ συνοδεία μουσικής μέχρι να συναντήσει στα σκοτεινά δάση της Πολωνίας τους Εβραίους παρτιζάνους και να έρθει αντιμέτωπη μ’ αυτό που γεννά τον φασισμό.
Είναι το Πείραμα μια απλή καταγραφή στατιστικών στοιχείων; Πόσο αλλοιώνεται η ανθρώπινη φύση μέσα από την ψυχική δοκιμασία του Πειράματος; Πώς μετατρέπεται η συμμετέχουσα σε πειραματόζωο και πόσο μακριά της επιτρέπει η ηθική της να προχωρήσει; Πόσο αμέτοχο είναι το κοινό; Πόσο πρόθυμοι είναι οι άνθρωποι να ακολουθήσουν εντολές γνωρίζοντας ότι θα βλάψουν άλλους;
Τους ρόλους ερμηνεύουν η Δέσποινα Αποστολίδου και η Κατερίνα Σταθοπούλου. Μίλησαν μαζί μας.
Ποιος ήταν ο λόγος που επιλέξατε να ανεβάσετε το «Lebensraum»;
Κατερίνα Σταθοπούλου: «Το “Lebensraum” ή αλλιώς “ζωτικός χώρος” τυγχάνει να είναι τραγικά επίκαιρο. Καθημερινά παρατηρούμε την εγκληματική επιβολή της εξουσίας του δυνατού και τη σιωπηρή συνενοχή του πλήθους. Μπορεί το εφαλτήριο του “ζωτικού χώρου” να είναι η ναζιστική θεωρία, αλλά η εφιαλτική μεταγραφή του, αγγίζει το σήμερα, το προσπερνά κι αν δεν αλλάξουμε τη συνθήκη, θα ξυπνήσουμε σ’ ένα λερωμένο αύριο».
Δέσποινα Αποστολίδου: «Ο Θανάσης Τριαρίδης είναι ένας πολύ αγαπημένος μας άνθρωπος, δάσκαλος στη θεατρική γραφή και, πλέον, συνεργάτης. Ο κόσμος των έργων του μάς είναι οικείος και αυτό μας οδήγησε στην επιλογή του “Lebensraum”. Ένα έργο επίκαιρο, όπως ανέφερε και η Κατερίνα, που παίρνει την έννοια του “ζωτικού χώρου” από το επίπεδο του έθνους και τη μεταφέρει στο ατομικό επίπεδο».
Το «Lebensraum» -όπως και άλλα έργα του Τριαρίδη, παίζεται πολύ συχνά στη σκηνή. Πώς το προσέγγισε σκηνοθετικά η Γιώτα Σερεμέτη;
Κ.Σ.: «Η σκηνοθέτιδά μας αναδεικνύει το τριαριδικό σύμπαν με τη συνέπεια και τη φαντασία που του πρέπει, μεταφέροντας άψογα τις ατμόσφαιρες, τις αλληγορίες και τους συμβολισμούς στα μάτια του θεατή».
Δ.Α.: «Η Γιώτα Σερεμέτη κατανόησε απόλυτα το έργο στη λεπτομέρειά του, πολιτική και ψυχολογική, και δημιούργησε την παράσταση σαν μια παρτιτούρα. Δούλεψε τον ρυθμό, τα βλέμματα, τις ανάσες και μας καθοδήγησε βήμα βήμα ώστε να καταφέρουμε να πούμε αυτήν την ιστορία».
Περιγράψτε μας τους ρόλους σας, την προσέγγιση και τυχόν δυσκολίες που συναντήσατε.
Κ.Σ.: «Υποδύομαι την Χειρίστρια του Πειράματος· εργάζομαι γι’ αυτό. Πορεύομαι στη διαδικασία μαζί με τον εκάστοτε αποδέκτη και το κοινό. Η ιδιαιτερότητα για την ηθοποιό αναφορικά με τον συγκεκριμένο ρόλο, έχει να κάνει με την ακροβασία μεταξύ αυστηρότητας, στυγνού επαγγελματισμού -στα όρια της “εργαλειοποίησης” στον βωμό του εργασιακού καθήκοντος αφενός, και της διατήρησης της ανθρώπινης υπόστασης αφετέρου, της ανεύρεσης των εκάστοτε “γιατί”, φωτίζοντας τα ραγίσματα και τα μπαλώματά της».
Δ.Α.: «Στην παράσταση υποδύομαι την Αποδέκτρια του Πειράματος. Μια γυναίκα που συμμετέχει στο Πείραμα με τη θέλησή της, έναντι χρηματικής αμοιβής. Μέσα από τον ρόλο αυτό μπορούμε να αντιληφθούμε την πραγματική δύναμη της χειραγώγησης· πώς οδηγείται κάποιος στο να κάνει μια πράξη ενάντια στις αρχές και τον χαρακτήρα του, χωρίς να έχει απαραίτητα κάποιο σημαντικό όφελος από αυτό, ούτε και τη δικαιολογία πως πιέστηκε ή απειλήθηκε για να το κάνει. Αντιμετώπισα μεγάλη δυσκολία στο να μπορέσω να το κατανοήσω σε κάποιο βαθμό και να βρω, αντίστοιχα, δικές μου αναφορές».
Η παράσταση ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά· πού εστιάζετε την επιτυχία της;
Κ.Σ.: «Στην αλήθεια της. Και στο γεγονός ότι ανταποκρίνεται στο σήμερα. Είναι, ενδεχομένως, άβολο αρχικά, μα κατόπιν ανακουφιστικό, να διερευνάς από έξω προς τα μέσα, να ψάχνεις όλο και πιο βαθιά, και να είσαι ειλικρινής μ’ εσένα».
Δ.Α.: «Στο ότι είναι ένα έργο επίκαιρο, που με έναν έξυπνο τρόπο, χωρίς διδακτισμούς, μας αναγκάζει να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη με άλλη ματιά· πιο αληθινή και πιο καθαρή. Μας φέρνει, με τον τρόπο του, προ των ευθυνών μας».
Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που θα κρατήσει ο θεατής, φεύγοντας από το Lebensraum;
Κ.Σ.: «Την αμφιβολία για όσα θεωρούσε δεδομένα, αναφορικά με τη συμπεριφορά, τη δράση και τα πιστεύω του. Η παράσταση γεννά σκέψεις και δημιουργικό προβληματισμό, πράγμα που μας καθιστά χαρούμενες, ως ερμηνεύτριες».
Δ.Α.: «Σίγουρα τη σκέψη τού κατά πόσο παραμένει “θεατής”. Πόσο από τον ζωτικό του χώρο παραχωρεί, ώστε να μη χαθεί η βολή. Είναι σαν κάποιος να σου κλείνει με δύναμη μια πόρτα μπροστά στο πρόσωπο. Στην αρχή σε τρομάζει και μετά προσπαθείς να την ανοίξεις. Να δεις, δειλά δειλά, τι συμβαίνει στο δωμάτιο».
Θα παραταθεί το ανέβασμα; Και ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Κ.Σ.: «Τα πάντα είναι ρευστά· γι’ αυτό με το νέο έτος αναμένεται κάθε σχετική ανακοίνωση.
Δ.Α.: «Το “Lebensraum” είναι μια δουλειά που αγαπήσαμε πολύ και ελπίζουμε οι συνθήκες να ευνοήσουν ώστε να συνεχίσουμε· είναι όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά.
Στα άμεσα σχέδια είναι το ανέβασμα του θεατρικού μου έργου “Το αίμα των Κρίνων”, που κάνει πρεμιέρα στις 5 Φεβρουαρίου στο θέατρο 104. Στη σκηνοθεσία είναι ο Κωνσταντίνος Ρόδης και στη σκηνή οι Νάνσυ Ρηγοπούλου, Θοδωρής Ανθόπουλος, Abe Cohen και Κωνσταντίνος Μιχαήλ. Το έργο γράφτηκε κατά την διάρκεια της φοίτησής μου στη Σχολή Πυροδότησης Θεατρικής Γραφής του θεάτρου Πορεία –που στάθηκε αφορμή και για τη γνωριμία μου με την υπέροχη ηθοποιό και θεατρική συγγραφέα Κατερίνα Σταθοπούλου -υπό την καθοδήγηση των δασκάλων μου Θανάση Τριαρίδη και Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη. Στη σχολή διδάσκουν, επίσης, οι εξαιρετικοί θεατρικοί συγγραφείς και αγαπημένοι φίλοι Μάνος Κουνουγάκης και Ανθή Τσιρούκη».
