Σπάει όλα τα ρεκόρ η συγκέντρωση CO2 στην ατμόσφαιρα

Τα στοιχεία προκαλούν δέος ακόμη και στους πλέον αισιόδοξους: η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) στην ατμόσφαιρα κατέγραψε πριν από λίγες ημέρες ρεκόρ όλων των εποχών.

Πρόκειται για τιμές που, σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεν έχει ζήσει ποτέ το ανθρώπινο είδος, καθώς υψηλότερες συγκεντρώσεις θεωρείται ότι υπήρχαν στην ατμόσφαιρα μόνο πριν από 3 εκατομμύρια χρόνια…

Αντίστοιχη εικόνα παρατηρείται και στην Ελλάδα, όπου βάσει των μετρήσεων η συγκέντρωση CO₂ αυξάνεται με σημαντικό ρυθμό – της τάξεως των 2,4 ppm τον χρόνο -, ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία, στην περιοχή μας παρατηρούνται επίσης υψηλές συγκεντρώσεις μεθανίου. Το διοξείδιο του άνθρακα θεωρείται ένα από τα πιο «ένοχα» αέρια για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και έχει την ιδιότητα να παραμένει στην ατμόσφαιρα από 50 έως 100 χρόνια.

Ανοδική πορεία

Η τιμή – ρεκόρ κατεγράφη την Τετάρτη 12 Απριλίου 2023 και ήταν ίση με 423,23 ppm. Ηταν η πρώτη φορά που η ημερήσια συγκέντρωση CO₂ έφτασε σε τέτοια επίπεδα. Τα στοιχεία συλλέχθηκαν από το διεθνές παρατηρητήριο Mauna Loa, τον απομακρυσμένο σταθμό που βρίσκεται σε ηφαίστειο της Χαβάης και μετρά τη συγκέντρωση CO₂ στην ατμόσφαιρα από το 1958.

Αξίζει να σημειωθεί πως οι επιστήμονες είναι σε θέση να συγκρίνουν τα ευρήματά τους με τα δεδομένα παλαιότερων εποχών, καθώς οι συγκεντρώσεις CO₂ στην ατμόσφαιρα πριν από τον 20ό αιώνα έχουν αναλυθεί από παγιδευμένο αέρα σε φυσαλίδες μέσα σε πυρήνες πάγου.

Οπως όλα δείχνουν, αντί τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα να σταθεροποιούνται, ακολουθούν ανοδική πορεία, και μάλιστα με αξιοσημείωτο ρυθμό: το τελευταίο έτος η αύξηση της συγκέντρωσης του CO₂  υπολογίζεται περίπου στα 4,2 ppm, δηλαδή πολύ πιο πάνω από τον μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης της τελευταίας δεκαετίας, που ήταν ίσος με 3 ppm.

Στην Ελλάδα αντίστοιχες μετρήσεις πραγματοποιεί ο σταθμός του Πανεπιστήμιου Κρήτης στη Φινοκαλιά του Αγίου Νικολάου, ο οποίος συμπληρώνει φέτος 30 χρόνια λειτουργίας. Ο συγκεκριμένος σταθμός μετρά ρύπανση υποβάθρου, δηλαδή οι μετρήσεις του θεωρούνται αντιπροσωπευτικές για ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Το 2022 ο σταθμός κατέγραψε συγκέντρωση 420 ppm CO₂ στην περιοχή, ενώ το 2023 η μέγιστη τιμή ήταν ακόμη μεγαλύτερη σημειώνοντας ρεκόρ. Οπως προκύπτει από τις μετρήσεις, στην Ελλάδα η συγκέντρωση CO₂ αυξάνεται κατά 2,4 ppm το έτος.

Οι τιμές θεωρούνται ιδιαίτερα ακριβείς και σχεδόν ταυτίζονται με τα ευρήματα του Mauna Loa. Δεν είναι τυχαίο: οι ομογενοποιημένες μετρήσεις διοξειδίου του άνθρακα σε ολόκληρη τη Γη οφείλονται στο γεγονός ότι το CO₂  παραμένει στην ατμόσφαιρα επί δεκαετίες. Το δεδομένο αυτό οδηγεί και σε ένα «παράδοξο»: κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης ή του lockdown λόγω Covid-19, ο περιορισμός της ανθρώπινης δραστηριότητας οδήγησε σε μείωση αρκετών ρύπων, όπως των αιωρούμενων σωματιδίων, γεγονός το οποίο κατεγράφη από τους επιστήμονες. Αυτό δεν συνέβη με το διοξείδιο του άνθρακα. Οι επιστήμονες εξηγούν πως ακόμη κι αν σταματούσαμε σήμερα εντελώς τις εκπομπές CO₂, θα βλέπαμε το αποτέλεσμα ύστερα από 50 χρόνια… Και αυτό είναι ίσως το πιο ανησυχητικό μήνυμα που προκύπτει από τις μετρήσεις.

Το μεθάνιο

Αντιθέτως, το μεθάνιο, η παρουσία του οποίου καταγράφεται αυξημένη τα τελευταία χρόνια στην ατμόσφαιρα της Ελλάδας – και εν γένει στην Ανατολική Μεσόγειο -, έχει μικρότερο χρόνο ζωής, γι’ αυτό και επιτρέπει στους επιστήμονες να διαπιστώνουν τις διαφορές από περιοχή σε περιοχή. Συγκρίνοντας τις τιμές που κατέγραψαν την τελευταία 20ετία ο σταθμός Mauna Loa και ο σταθμός της Φινοκαλιάς, διαπιστώνουμε την ύπαρξη υψηλότερων επιπέδων μεθανίου στην Ανατολική Μεσόγειο, γεγονός εν πολλοίς αναμενόμενο καθώς ο πρώτος σταθμός βρίσκεται στη μέση του Ειρηνικού Ωκεανού.

Εντυπωσιακό είναι, αντιθέτως, το γεγονός ότι επί περίπου μία 10ετία τα επίπεδα μεθανίου παρέμεναν σε σχετικά σταθερά επίπεδα, μέχρι το 2018, όταν ξεκίνησε να καταγράφεται αυξητική πορεία, και μάλιστα με πολύ μεγάλο ρυθμό που φτάνει τα 12,5 ppb το έτος.

Οπως εξηγούν οι επιστήμονες, μεγάλες πηγές μεθανίου θεωρούνται η εμπορία και οι απώλειες του φυσικού αερίου, τα βοοειδή και οι ορυζώνες, με αποτέλεσμα η κάμψη της περιόδου 2002-2015 και η μεγάλη αύξηση που σημειώνεται από το 2018 και μετά να αποδίδονται στην αυξημένη χρήση φυσικού αερίου. Ο,τι συμβαίνει στη Γη αντανακλάται στην ατμόσφαιρα και η ανθρωπότητα έρχεται αναπόφευκτα αντιμέτωπη με τις επιλογές της…