Πάνω από 1500 επιστήμονες, μέλη οργανώσεων, στελέχη του ιδιωτικού τομέα και αντιπροσωπείες από 175 χώρες προσπαθούν από τη Δευτέρα να δώσουν λύσεις σε ένα από τα πιο επείγοντα, πλην ανοιχτά περιβαλλοντικά ζητήματα του πλανήτη: τη ρύπανση από τα πλαστικά.
Ζητούμενο είναι η προετοιμασία μιας παγκόσμιας συνθήκης για τα πλαστικά, όπως αποφασίστηκε με ψήφισμα της Περιβαλλοντικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών μόλις πριν από ένα χρόνο.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου γύρου διαπραγματεύσεων τον περασμένο Δεκέμβριο, στην Ουρουγουάη, οι χώρες έθεσαν μια φιλόδοξη προθεσμία για να συμφωνηθεί ένα νομικά δεσμευτικό κείμενο εντός ενός έτους.
Μισό χρόνο μετά ωστόσο δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι βασικοί στόχοι, στο φόντο διαφορετικών κατευθύνσεων και συμφερόντων.
Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της συνόδου στο Παρίσι, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) παρουσίασε ένα σχέδιο-«μπούσουλα» για τη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων κατά 80% έως το 2040.
Στο σχέδιο περιγράφονται τρεις βασικοί τομείς δράσης: (α) επαναχρησιμοποίηση, (β) ανακύκλωση, (γ) αναπροσανατολισμός και διαφοροποίηση.
«Η προσεκτική αντικατάσταση προϊόντων, όπως πλαστικά περιτυλίγματα, φακελάκια και είδη για το φαγητό με εναλλακτικά υλικά μπορεί να οδηγήσει σε επιπλέον 17% μείωση της πλαστικής ρύπανσης» εξηγούν οι συντάκτες του ως προς το τρίτο σκέλος.
Όμως «ακόμη και με τα προαναφερθέντα μέτρα», επισημαίνουν, θα υπάρχουν «100 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών προϊόντων μιας ή βραχείας χρήσης ετησίως, που θα απαιτούν ασφαλή χειρισμό έως το 2040».
Πρόσθετα δηλαδή στην υφιστάμενη και ήδη βαριά «κληρονομιά» της πλαστικής ρύπανσης.
Αναμένεται, δε, να αυξηθεί κι άλλο, καθώς μέχρι το 2050 η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών αναμένεται να τριπλασιαστεί.
Αναζητώντας λύσεις εν μέσω διαμάχης
Περιβαλλοντικές ομάδες επέκριναν την έκθεση για την εστίαση όχι στην δραστική μείωση της παραγωγής των πλαστικών, αλλά στη διαχείριση των απορριμμάτων.
Κάτι που, όπως τονίζουν, αποτελεί παραχώρηση στην παγκόσμια βιομηχανία πλαστικών και πετροχημικών.
Πράγματι αυτή προωθεί ως λύση την ανακύκλωση -μηχανική και χημική- μέσω μιας νέας ομάδας: της Global Partners for Plastics Circularity.
Μια «πολυεθνική συνεργασία ενώσεων και εταιρειών», όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα της, «που κατασκευάζουν, χρησιμοποιούν και ανακυκλώνουν πλαστικά».
Όμως με αυτή την πρακτική, προειδοποιούν περιβαλλοντικές ομάδες, θα δοθεί νέα ζωή στα πολυμερή υλικά, που -όπως αναφέρει το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ- περιέχουν περισσότερα από 13.000 χημικά.
Σε αυτό το πλαίσιο μάλιστα ένας συνασπισμός περιβαλλοντικών οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένης της WWF, καταγγέλλουν επίσης την Ε.Ε. για επιχειρούμενο «πράσινο ξέπλυμα» μέσω της περιβαλλοντικής ταξινομίας.
Εν προκειμένω κατεβάζοντας τον «πήχη» από την αρχική πρόταση για 85% στο 65% των ανακυκλωμένων υλικών που θα πρέπει να περιέχουν πλαστικές συσκευασίες, προκειμένου να θεωρούνται «πράσινες».
Με μόλις 9% των περίπου 400 εκατομμυρίων τόνων πλαστικών απορριμμάτων που παράγονται ετησίως να καταλήγει σήμερα στην ανακύκλωση, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ αναφέρει ότι μπορεί να γίνει «ένα πιο σταθερό και ωφέλιμο εγχείρημα», υπό προϋποθέσεις.
«Η κατάργηση των επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα, η επιβολή κατευθυντήριων γραμμών σχεδιασμού για την ενίσχυση της ανακυκλωσιμότητας και άλλα μέτρα», αναφέρει, «θα μπορούσαν να αυξήσουν το μερίδιο των οικονομικά ανακυκλώσιμων πλαστικών από 21 σε 50%» έως το 2040.
Προτείνει επίσης την προώθηση «επιλογών επαναχρησιμοποίησης, συμπεριλαμβανομένων επαναγεμιζόμενων φιαλών, αυτόματων πωλητών χύδην και συστημάτων επιστροφής συσκευασιών».
Με αυτές τις μεθόδους, εκτιμά, είναι δυνατό να εξαλειφθεί το 30% της ρύπανσης από πλαστικά έως το τέλος της επόμενης δεκαετίας.
Συνολικά, τονίζει, με τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία θα εξοικονομηθούν 1,27 τρισεκατομμύρια δολάρια, συνυπολογιζόμενων του κόστους και των εσόδων από την ανακύκλωση.
Ο παράγοντας «υγεία»
Κατά τον ΟΗΕ, άλλα 3,25 τρισεκατομμύρια δολάρια θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν από τον περιορισμό των επιβλαβών συνεπειών των πλαστικών στη δημόσια υγεία, στο κλίμα, στην ατμοσφαιρική ρύπανση, στην υποβάθμιση του θαλάσσιου οικοσυστήματος, καθώς και από το κόστος που σχετίζεται με συναφείς δικαστικές διαμάχες.
Όμως στις συνομιλίες του Παρισιού ένας συνασπισμός 55 κρατών ζητά πιο δραστικά μέτρα, με αυστηρούς περιορισμούς σε ορισμένα επικίνδυνα χημικά και απαγόρευση όσων πλαστικών είναι δύσκολο να ανακυκλωθούν.
Κατά κόρον καταλήγουν σε χωματές και τελικά στη φύση, δηλητηριάζοντας οικοσυστήματα και ανθρώπους.
Σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ, από τις 13.000 χημικές ουσίες που σχετίζονται με την παραγωγή πλαστικών, «περισσότερες από 3.200 είναι επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία».
Με νέα έκθεσή της μάλιστα η Greenpeace αναφέρει ότι οι τεχνικές ανακύκλωσης πλαστικών μπορούν να απελευθερώσουν πολλές από αυτές τις χημικές ουσίες στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένου του βενζολίου.
«Στην πραγματικότητα, η τοξικότητα του πλαστικού αυξάνεται με την ανακύκλωση», επισημαίνει.
Κατά τον Γκράχαμ Φορμπς, διευθυντή του Παγκόσμιου Προγράμματος Πλαστικών στο γραφείο της οργάνωσης στις ΗΠΑ, «τα πλαστικά δεν έχουν θέση σε μια κυκλική οικονομία».
«Είναι σαφές ότι η μόνη πραγματική λύση για τον τερματισμό αυτής της ρύπανσης», παρατηρεί, «είναι η μαζική μείωση της παραγωγής τους».
Κατά τα λοιπά, πολλά ανοιχτά θέματα αναμένεται να μείνουν χωρίς λύση ακόμη και μετά τις διαπραγματεύσεις του Παρισιού.
Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται οι μέθοδοι χρηματοδότησης των πολιτικών, καθώς και οι τρόποι εφαρμογής και επόπτευσής τους.
[Πηγή:]www.in.gr
