Οι θεραπευτικές δυνατότητες της τέχνης στην ψυχική υγεία προωθούνται μέσω Μνημονίου Συνεργασίας που υπέγραψαν τα υπουργεία Υγείας και Πολιτισμού για την υιοθέτηση της «πολιτιστικής συνταγογράφησης».
Στην ίδια κατεύθυνση, σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας Ευρώπης και την υιοθέτηση της «Διακήρυξης των Αθηνών», όπου τα 53 κράτη μέλη του Π.Ο.Υ. Ευρώπης, καλούνται να αναπτύξουν πολιτικές για την υποστήριξη και την προώθηση της ψυχικής υγείας στα υπάρχοντα συστήματα υγείας, χρηματοδοτείται με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, πανευρωπαϊκό πρόγραμμα για την ποιότητα των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας παιδιών και εφήβων, που θα συμβάλει ενεργά στη βελτίωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους σε όλη την Ευρώπη, με κέντρο αναφοράς τη χώρα μας.
Τα παραπάνω ανακοίνωσε η υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη κηρύσσοντας την έναρξη του 1ου Διεθνούς forum για το Wellbeing, που πραγματοποιείται στο Ζάππειο, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας.
Η υφυπουργός αναφέρθηκε στην έμφαση που δίνεται στις ευάλωτες ομάδες, τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, με:
· Ενίσχυση του ΕΣΎ με μόνιμους και επίκουρους Ψυχιάτρους, και παιδοψυχιάτρους.
· Νομοθέτηση 215 θέσεων ειδικευόμενων νοσηλευτών ψυχικής υγείας και
· Ένταξη στο Ταμείο Ανάκαμψης της χρηματοδότησης νέων δομών και υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε όλη τη χώρα, με προτάσεις συνολικού ύψους 55 εκατ. ευρώ.
Έτσι, δημιουργούνται 104 νέες σύγχρονες κοινοτικές δομές ψυχικής υγείας σε ολόκληρη την Επικράτεια, όπως Κέντρα Ημέρας για παιδιά και εφήβους, τον ενήλικο πληθυσμό, τις οικογένειες, αλλά και Κέντρα Ημέρας για εργαζόμενους και μετανάστες, οικοτροφεία και ξενώνες, καθώς και κινητές μονάδες.
Υπάρχει επίσης ειδική πρόβλεψη για τον αυτισμό, την άνοια και το Αλτσχάιμερ, τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, το εργασιακό burnout, την ενδοοικογενειακή βία, και την κακοποίηση.
Aπό την έναρξη της πανδημίας, λειτουργεί η 24ωρη, δωρεάν Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχολογικής Υποστήριξης 10306, που έως σήμερα έχει λάβει πάνω από 450.000 κλήσεις.
Επίσης δημιουργούνται 8 Κέντρα Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση, καθώς κάθε χρόνο 3.500 νέοι διαγιγνώσκονται με ψυχωσικές διαταραχές, ενώ δημιουργήθηκε η πρώτη Μονάδα Ψυχογενούς Ανορεξίας για εφήβους στο «Σισμανόγλειο».
Παράλληλα, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και το «Child Mind Institute» της Νέας Υόρκης, αξιοποιείται σχετική δωρεά για τη δημιουργία στη χώρα, ολοκληρωμένου Εθνικού Δικτύου Αναφοράς για το παιδί.
Ψυχικές παθήσεις από νωρίς
Στην ομιλία του για τις ψυχικές παθήσεις, ο πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας Βασ. Μποζίκας, υπογράμμισε ότι οι ψυχικές διαταραχές εμφανίζονται νωρίς. Ήδη μέχρι την ηλικία των 14 ετών εμφανίζεται το 35% των ψυχικών διαταραχών και μέχρι τα 18 το 50% αυτών. Το 65-70% των ψυχικών διαταραχών έχει εμφανιστεί ως την ηλικία των 25 ετών και η κορύφωσή τους παρατηρείται γύρω από την ηλικία των 30 ετών.
Αντίστοιχα, πριν την ηλικία των 17 ετών, το 50% εμφανίζει αγχώδεις διαταραχές.
Οι νευροψυχιατρικές διαταραχές στις ηλικίες 10-24 ετών ευθύνονται σε ποσοστό 45% για αναπηρίες, με την σοβαρή κατάθλιψη να βρίσκεται ανάμεσα στις πρώτες 25 ασθένειες που προκαλούν σοβαρή αναπηρία, με τη διπολική διαταραχή να βρίσκεται στην 4η θέση, ενώ σημαντική επιβάρυνση προκαλούν επίσης η χρήση αλκοόλ και οι αυτοκαταστροφικές τάσεις.
Η αυτοκτονία στις ηλικίες 10-14 ετών αποτελούν τη δεύτερη αιτία θανάτου και την τρίτη αιτία θανάτου στις ηλικίες μεταξύ 15-24 ετών, ενώ στη συνέχεια η συχνότητα μειώνεται γιατί μέχρι τα 34 έτη μπαίνουν κι άλλες αιτίες θανάτου όπως τα καρδιαγγειακά.
Καθώς στη θνησιμότητα στις μικρές ηλικίες συμβάλλουν σημαντικά οι αμβλώσεις, το AIDS και τα ατυχήματα με το αυτοκίνητο, στις δράσεις για τη δημόσια υγεία θα πρέπει να τεθεί προτεραιότητα στην οδηγική συμπεριφορά και τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση.
Οι ψυχικές παθήσεις οδηγούν σε σημαντική απώλεια πόρων με αποτέλεσμα από 8,5 τρις που χάνονται σήμερα διεθνώς, το 2030 το ποσό θα διπλασιαστεί και οι απώλειες θα φτάσουν τα 16 τρις. ευρώ, δείχνοντας την ανάγκη για παρεμβάσεις πρόληψης.
Αναφερόμενος στις νέες τεχνολογίες, έκανε λόγο για χρήση των smartphones, όπου όμως το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση. Παρόλα αυτά, κορίτσια και αγόρια με πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ασχολούνται πάνω από 5 ώρες την ημέρα, σε ποσοστό 25% τα κορίτσια και 12% τα αγόρια.
Αυτό μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση ψυχικών προβλημάτων, μέσα από πλατφόρμες που μπορούν να παράσχουν βοήθεια κάθε στιγμή, ενώ μπορούν να συλλεγούν και δεδομένα – όπως με τη μέτρηση των βημάτων να διαπιστωθεί ο χρόνος όπου κάποιος είναι ανήσυχος ή σε πραγματικό χρόνο να παρέμβει ο ειδικός μέσω τηλεϊατρικής.
Η οικονομία της ψυχικής υγείας
Στην μετρησιμότητα της ψυχικής υγείας αναφέρθηκε ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας ΕΚΠΑ Γιάννης Υφαντόπουλος, μιλώντας για το Ευρωβαρόμετρο και την ικανοποίηση των ευρωπαίων πολιτών, λέγοντας πως στα χαμηλότερα επίπεδα βρίσκονται η Κύπρος, η Βουλγαρία και η Ουκρανία, στα υψηλότερα η Δανία και η Ελλάδα βρίσκεται σε ενδιάμεσα επίπεδα.
Τονίζοντας ότι «η υγεία είναι πλούτος», υπογράμμισε πως όσο μεγαλύτερες είναι οι ανισότητες στην υγεία, τόσο περισσότερα χρόνια ζωής χάνονται. Στα 10 χρόνια κρίσης, χάθηκαν 3,4 χρόνια επιβίωσης, όταν εδώ και 60 χρόνια, κάθε χρόνο κερδίζουμε 4 μήνες στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Στην Πολωνία και Ρουμανία όμως, το κέρδος είναι μισό και η ψαλίδα στο προσδόκιμο ζωής αυξάνεται στις π. ανατολικές χώρες έναντι του μέσου όρου της Ε.Ε.
Παράλληλα στη χώρα μας, την τελευταία 20ετία οι ακάλυπτες ανάγκες υγείας τριπλασιάστηκαν, με σημαντική συμβολή και στην κάλυψη των οδοντιατρικών υπηρεσιών.
Οι ανισότητες στο σύστημα υγείας, οδηγούν σε μειωμένη ικανοποίηση των πολιτών, με αποτέλεσμα η χώρα μας να βρίσκεται στην τελευταία θέση από πλευράς ικανοποίησης των χρηστών του συστήματος υγείας.
Οι επιπτώσεις του στρες
Από την πλευρά του ο ομ. καθηγητής Παιδιατρικής Γιώργος Χρούσος, σημείωσε πως ένα μόνο γονίδιο, ήταν εκείνο που τετραπλασίασε σε όγκο τον ανθρώπινο εγκέφαλο έναντι του πιθήκου, ενώ τα ανθρώπινα κύτταρα είναι πολύ πιο πολύπλοκα σε σχέση με τα αντίστοιχα άλλων θηλαστικών. Μάλιστα οι συνάψεις του εγκεφάλου μας, είναι 10 φορές περισσότερες απ΄ ότι τα άστρα στο γαλαξία μας.
Το στρες όμως απειλεί την ομοιοστασή μας, τη δυνατότητα του οργανισμού μας να βρίσκεται σε ισορροπία, όταν ο οργανισμός μας δεν βρίσκει την ευκαιρία να επανέλθει από αυτό, οπότε γινόμαστε δυστυχείς και οδηγούμαστε σε γρηγορότερο θάνατο, γιατί αναπτύσσονται χρόνια νοσήματα που περιορίζουν το προσδόκιμο επιβίωσης.
Αντίθετα, αναπτύσσουμε ανθεκτικότητα στην αντιμετώπιση στρεσογόνων ερεθισμάτων, όταν τρώμε, κοιμόμαστε και ασκούμαστε σωστά, διατηρούμε κανονικότητα γευμάτων και ύπνου και κάνουμε καλή διαχείριση του στρες.
Ο κ. Χρούσος έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην ενσυναίσθηση που αποτελεί βασική ιδιότητα του εγκεφάλου και ξεκινά από το δεσμό μητέρας και παιδιού, και κατέληξε πως για να επιτευχθεί η κοινωνική ευδαιμονία, χρειάζεται να φροντίσουμε τις εγκύους και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας με σωστή αγωγή.
