Γράφει η Ευαγγελία Βέρρη*
Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου του στόματος. Αντιπροσωπεύει το 95% περίπου όλων των κακοήθων όγκων του στόματος και το 3-5% του συνόλου των κακοήθων όγκων του σώματος.
Το κάπνισμα σε συνδυασμό με το αλκοόλ είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες πρόκλησης καρκίνου του στόματος. Ο κίνδυνος ανάπτυξης του καρκίνου αυξάνεται ανάλογα με την ποσότητα του οινοπνεύματος και του καπνίσματος.
Εμφανίζεται συνήθως στο έδαφος του στόματος και στη γλώσσα ή και στα δυο σημεία μαζί και είναι αρκετά επιθετικός ,δίνοντας λεμφαδενικές μεταστάσεις.
Στα άτομα λοιπόν που συνδυάζουν οινόπνευμα και τσιγάρο ο κίνδυνος να νοσήσουν είναι 6-15 φορές μεγαλύτερος σε σχέση με αυτούς που είτε μόνο καπνίζουν είτε μόνο πίνουν . .https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1800426/#:~:text=Int%20J%20Epidemiol,H%20Kahyo
Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται συνηθεστέρα στους άνδρες από ότι στις γυναίκες και το βλέπουμε συνήθως σε άτομα άνω των 50 ετών χωρίς αυτό να αποκλείει την εμφάνισή του σε αρκετές περιπτώσεις και σε πιο νεαρές ηλικίες.
Ο καπνός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάπνισμα ή για μάσηση ή τοποθετείται μέσα στο στόμα .Δραματική αύξηση του ενδοστοματικού καρκίνου παρατηρείται σε ορισμένες χώρες της νοτίου Αμερικής και της Ασίας που οφείλεται στο μάσημα του ταμπάκου και στο κάπνισμα του τσιγάρου ανάποδα δηλαδή με την καύτρα στο στόμα. Αυτή η συνήθεια παρατηρείται σε μέρη της Ινδίας όπου καπνίζουν πούρα ανάποδα οπότε εκτός της χημικής δράσης του καπνού έχουμε και την επίδραση της υψηλής θερμοκρασιας.https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.4137/IJCM.S25889.Αυξηση του ενδοστοματικού καρκίνου βλέπουμε και στις Ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική ,τα τελευταία χρόνια.
Τα προϊόντα του καπνίσματος όπως η νικοτίνη πίσσα, οι χημικές ουσίες όπως οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες ,οι νιτροζαμίνες, η ναφθυλαμίνη, οι ελεύθερες ρίζες, τα μέταλλα κ.α. εμφανίζουν καρκινογόνες ιδιότητες. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0048969784903504.
Άλλοι παράγοντες ανάπτυξης του ακανθοκυτταρικού καρκίνου είναι :
Η υπεριώδης ακτινοβολία, ενοχοποιείται κυρίως για τον καρκίνο του κάτω χείλους . Η ακτινική χειλίτις μια χρόνια φλεγμονώδης βλάβη και μια προκαρκινική κατάσταση που παρατηρείται πιο συχνά σε άντρες άνω των 50 που είναι συνεχώς και για πολλά χρόνια εκτεθειμένοι στον ήλιο (ψαράδες, αγρότες, εργάτες κ.λπ.). Βέβαια η πρόγνωση του σε αυτή την περιοχή και σε πρώιμο στάδιο είναι αρκετά καλή. Η θεραπεία του είναι χειρουργική αντιμετώπιση ακόμη και στη φάση της ακτινικής χειλίτις και η πρόληψη του είναι η προστασία του χείλους από την ηλιακή ακτινοβολία με την χρήση αντηλιακών και καπέλων.
Η έλλειψη σιδήρου
Η έλλειψη βιταμίνης Α, η οποία παίζει προστατευτικό ρόλο, διατηρώντας την ακεραιότητα των επιθηλιακών κυττάρων του στόματος.
Οι χρόνιοι ερεθισμοί όπως από κατεστραμμένα δόντια που προκαλούν συχνούς τραυματισμούς κακή στοματική υγιεινή, γαλβανικά ρεύματα, μεγάλη χρήση καρυκευμάτων.
Η μυκητίαση του στόματος όταν είναι μια χρόνια κατάσταση.
Η σύφιλη και μάλιστα η τριτογόνος φαίνεται ότι συνδέεται με τον καρκίνο της γλώσσας .
Οι ιοί όπως HPV, του έρπητα, οι αδενοϊοί, οι ρετροϊοι κ.ά.
Ανοσοκαταστολή. Η χρήση ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων .Οι ασθενείς με AIDS επίσης έχουν περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου λόγω ανοσοκαταστολής.
Σύνδρομο Plummer–Vinson του οποίου ο προκαρκινικός χαρακτήρας είναι γνωστός.
Προκαρκινικές καταστάσεις όπως λευκοπλακία ,ερυθροπλακία.
Παρά τις σημαντικές προόδους στη θεραπευτική αντιμετώπιση, τα ποσοστά 5ετούς επιβίωσης παραμένουν χαμηλά (σε πολλές μελέτες δεν ξεπερνούν το 50%), γεγονός που σε μεγάλο βαθμό σχετίζεται με καθυστερήσεις στην ανίχνευση και το προχωρημένο στάδιο της νόσου κατά τη διάγνωση.
Ως γενική αρχή όλοι πρέπει να έχουν ότι οι βλάβες στο στόμα, ειδικότερα έλκη, που δεν επουλώνονται εντός δύο εβδομάδων πρέπει να ελέγχονται διεξοδικά γιατί η έγκυρη διάγνωση σώζει ζωές.
Η οριστική διάγνωση των προκαρκινικών βλαβών και του καρκίνου του στόματος απαιτεί βιοψία και ιστοπαθολογική εξέταση.
Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο του καρκίνου ,την θέση εμφάνισης του στο στόμα ,την έκτασή του, αν έχει επεκταθεί και στους επιχώριους λεμφαδένες ,αν υπάρχουν μεταστάσεις και σαφώς καθοριστικό ρόλο για το θεραπευτικό σχήμα παίζει η ηλικία ,η πρόγνωση και η ποιότητα ζωής του ασθενή μετά τη θεραπεία.
* Χειρουργός – οδοντίατρος
