Στις χαμηλές τιμές των φαρμάκων στη χώρα μας εστιάζει τώρα το υπουργείο Υγείας, προκειμένου να αντιμετωπίσει επόμενο κύμα ελλείψεων που ετοιμάζεται να δημιουργηθεί από πιθανές αποσύρσεις σε φάρμακα που είναι μεν απαραίτητα, όμως οι τιμές με τις οποίες κυκλοφορούν στην αγορά δημιουργούν ζημιές στις φαρμακευτικές.
Οι φαρμακευτικές που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας, εντοπίζουν το πρόβλημα σε περίπου 1.300 φάρμακα, μεταξύ των οποίων και τα γενόσημά τους ελληνικής παραγωγής, τα οποία βρίσκονται «στο κόκκινο» και είτε δεν φέρνουν κέρδος, είτε προκαλούν ζημίες, οι οποίες καλύπτονται από άλλα προϊόντα του χαρτοφυλακίου των εταιρειών.
Το υπουργείο στοχεύει στη διατήρηση των φαρμάκων αυτών στην αγορά, προβλέποντας να δώσει αυξήσεις, προκειμένου να γλιτώσει δραματικές επιβαρύνσεις που θα προκύψουν αν κάποιο από αυτά τα φθηνά φάρμακα αποσυρθεί από την αγορά και τη θέση του πάρει κάποιο νεότερο και δραματικά ακριβότερο. Στην περίπτωση αυτή, η διαφορά τιμής για την αλλαγή σε νεότερες θεραπείες πολύ υψηλότερου κόστους, θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες για τον προϋπολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης.
Το ζήτημα αυτό δεν αποτελεί μόνο ελληνικό φαινόμενο, έχει παρατηρηθεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη, με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να έχουν καταγραφεί πάνω από 3.600 μόνιμες αποσύρσεις φαρμάκων, από τις οποίες οι 2.055 στην Ε.Ε., σύμφωνα με σχετική έκθεση της Κομισιόν.
Η Ελλάδα κατέγραψε τις λιγότερες από αυτές τις αποσύρσεις και η Σλοβενία το ένα τρίτο του συνόλου, αν και το 71% των αποσύρσεων αυτών επηρέασε πάνω από ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε., όμως μόνο 10 από τις 2.055 αποσύρσεις στην Ε.Ε. επηρέασαν πάνω από 10 κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, οι μόνιμες αποσύρσεις σε ολόκληρη την Ε.Ε. αφορούν ζητήματα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας των φαρμάκων και όχι οικονομικούς λόγους.
Και επιπλέον, «στα προϊόντα που αποσύρονται μόνιμα «για εμπορικούς λόγους», το μερίδιο των γενοσήμων ισοδυνάμων τους αυξάνεται στο 54%, ενισχύοντας την παρατήρηση ότι τα γενόσημα είναι πιθανότερο να αποσυρθούν εξαιτίας των ελάχιστων περιθωρίων κέρδους».
Ελλείψεις από 137 ημέρες ως 13,5 χρόνια
Το κοινό στοιχείο όμως των φαρμάκων σε έλλειψη είναι ότι είναι παλιά. Για το 97% των φαρμάκων που αντιμετωπίζουν έλλειψη στην αγορά, ο μέσος χρόνος από τη λήξη της προστασίας της πατέντας τους είναι 19 χρόνια και κυκλοφορούν στην αγορά επί 24 χρόνια, ενώ και αυτά που δεν είναι σε έλλειψη, το 95% είχαν πατέντα που έληξε πριν 18,5 χρόνια και κυκλοφορούν στην αγορά εδώ και 22 χρόνια. Παρόλα αυτά, το 28% των ελλείψεων σύμφωνα με έρευνα της IQVIA αφορά φάρμακα πρωτότυπα που όμως έχουν χάσει την προστασία της πατέντας τους και διαθέτουν γενόσημα.
Ο μέσος χρόνος της έλλειψης ενός φαρμάκου υπολογίζεται σε 137 ημέρες αν και συνήθως το πρόβλημα λύνεται εντός τριμήνου, όμως στην περίπτωση της αμοξυκιλλίνης, η αμέσως προηγούμενη έλλειψη – πέρα από την τρέχουσα – διήρκεσε στην Ισπανία 13,5 χρόνια από τον Σεπτέμβριο του 2005 ως τον Μάρτιο του 2019. 
Παραγωγή εκτός Ευρώπης
Η πανδημία ανέδειξε το πρόβλημα με τη διακοπή των καναλιών διανομής και την εξάρτηση της Ευρώπης από πρώτες ύλες και τελικά φάρμακα, καθώς την προηγούμενη δεκαετία οι περισσότερες μονάδες παραγωγής μεταφέρθηκαν στην Ασία λόγω φθηνότερου κόστους.
Τώρα, η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε ένα ολιγοπώλιο που έχει δημιουργηθεί στην Ινδία και την Κίνα, καθώς οι δυο αυτές χώρες είναι οι βασικοί παραγωγοί πρώτων υλών και διερευνά τους τρόπους με τους οποίους θα επαναπατρίσει την παραγωγή στο έδαφός της.
Στο μεταξύ όμως, η πανδημία συνεχίζεται περιορίζοντας τις παραγωγικές δυνατότητες των δύο βασικών ασιατικών χωρών, οι εποχιακοί αναπνευστικοί ιοί μας βρίσκουν απροετοίμαστους και πλήττουν περισσότερο κόσμο μετά από δύο χρόνια προστασίας από τις μάσκες, ενώ η νοσηρότητα του πληθυσμού στην Ευρώπη αυξάνεται με την γήρανση του πληθυσμού.
Όλα αυτά συντελούν στην ανάγκη για περισσότερα φάρμακα, τη στιγμή που δεν υπάρχουν για να μας καλύψουν.
Όμως η επαναφορά της παραγωγής πρώτων υλών στην Ευρώπη είναι κάτι που θα πάρει χρόνο και στο μεσοδιάστημα, οι τιμές ακόμη και των πιο παλιών φαρμάκων αναπόφευκτα θα αυξηθούν καθώς αυξάνεται η ζήτηση για πρώτες ύλες στην Ινδία και την Κίνα που θα παραμείνουν οι βασικοί παραγωγοί μέχρι τότε. 
Ελλείψεις από Ανατολή σε Δύση
Οι ελλείψεις φαρμάκων είναι ένα δυναμικό πρόβλημα που εντείνεται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, με τους φαρμακοποιούς στην Ευρώπη να αφιερώνουν πάνω από έξι ώρες την εβδομάδα να ψάχνουν φάρμακα για να εκτελέσουν τις συνταγές και να καλύψουν τους ασθενείς με τα φάρμακά τους. Το 65% των χωρών της Ευρώπης σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Φαρμακοποιών PGEU, διαπιστώνει ότι η κατάσταση χειροτερεύει και οι ελλείψεις στο ένα τρίτο των ευρωπαϊκών χωρών ξεπερνούν τα 400 φάρμακα.
Η σχετική έκθεση της Κομισιόν, επισημαίνει ότι το 76% των ελλείψεων αφορούν φάρμακα που έχουν γενόσημο, ενώ το υπόλοιπο 24% των φαρμάκων σε έλλειψη, είναι μοναδικά.
Το πρόβλημα βέβαια είναι παγκόσμιο, καθώς ελλείψεις έχουν καταγραφεί από τις ΗΠΑ ως την Αυστραλία.
Στις ΗΠΑ, οι οποίες διαθέτουν μονάδες παραγωγής, το πρόβλημα περιορίζεται μόλις σε 109 φάρμακα το 2021 από 250 μια δεκαετία νωρίτερα.
Ο Καναδάς διαπίστωσε ελλείψεις σε 461 φάρμακα, δηλαδή το 13% του συνόλου των φαρμάκων που κυκλοφορούν εκεί, ενώ στην Αυστραλία οι ελλείψεις ανεβαίνουν σε 300 φάρμακα.
