Το σκέφτεστε κάθε φορά που ξανασυναντιέστε με το σκονισμένο βαζάκι μπαχαρικών στο πίσω μέρος του ντουλαπιού Τα αβγά που κάθονται εκτός ψυγείου εδώ και εβδομάδες, τα μακαρόνια που έληξαν τον περασμένο μήνα.
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές είναι ότι οι ημερομηνίες λήξης των τροφίμων δεν είναι πραγματικά ημερομηνίες λήξης, γράφει στους New York Times o Τζέιμς Κένζι Λόπεζ-Ολτ, συγγραφέας του βραβευμένου βιβλίου The Food Lab: Better Home Cooking Through Science.
Οι ημερομηνίες λήξης «αποτελούν απλώς την καλύτερη εκτίμηση του παρασκευαστή για το πότε το προϊόν δεν θα βρίσκεται πλέον στην καλύτερη δυνατή ποιότητα, ό,τι κι αν αυτό σημαίνει» λέει.
«Οι παραγωγοί τροφίμων τείνουν επίσης να είναι μάλλον συντηρητικοί με αυτές τις ημερομηνίες, γνωρίζοντας ότι δεν αποθηκεύουμε όλοι τα προϊόντα σε σκοτεινό μέρος ούτε κρατάμε την πόρτα του ψυγείου ανοιχτή όσο γίνεται λιγότερο».
Το άρθρο αναφέρεται στην αμερικανική αγορά, όπου η αναγραφή της ημερομηνίας λήξης είναι εθελοντική. Ωστόσο οι οδηγίες του Λόπεζ-Ολτ γενικά ισχύουν και για τις χώρες όπου το μέτρο είναι υποχρεωτικό.
Ισχύουν επίσης για τις ετικέτες «κατανάλωσης κατά προτίμηση έως», οι οποίες δεν αποτελούν εκτίμηση για το πότε το προϊόν γίνεται μη ασφαλές αλλά για το πότε ενδέχεται να αρχίσει να χάνει μέρος της ποιότητάς του.
Τα προϊόντα για τα οποία δεν χρειάζεται να ανησυχούμε σύμφωνα με τον συγγραφέα:
Το ξύδι, το μέλι, η βανίλια και άλλα εκχυλίσματα, η ζάχαρη, το αλάτι, τα σιρόπια και η μελάσα διαρκούν «πρακτικά για πάντα» με ελάχιστες ποιοτικές μεταβολές. Οι νιφάδες βρώμης διαρκούν τουλάχιστον έναν χρόνο.
Αλεύρι
Το άσπρο αλεύρι παραμένει ασφαλές για κατανάλωση όποια κι αν είναι η ηλικία του. Τα άλευρα ολικής άλεσης μπορεί όμως να αποκτήσουν μεταλλική γεύση ή οσμή σαπουνιού μέσα σε μερικούς μήνες.
Το άσπρο ρύζι επίσης κρατάει για χρόνια, ενώ το αναποφλοίωτο μόνο μερικούς μήνες.
Λίγους μήνες τείνουν επίσης να διαρκούν οι ξηροί καρποί.
Ο βασικός λόγος για αυτό είναι ότι οι μη κατεργασμένοι πόροι περιέχουν λίπη που ταγγίζουν.
Ψωμί
Το ψωμί από τον φούρνο πιθανότατα θα είναι μπαγιάτικο την επόμενη ημέρα και σύντομα ίσως αρχίσει να μουχλιάζει. Αντίθετα, τα ψωμιά που βρίσκουμε στο σουπερμάρκετ, τα οποία περιέχουν λίπη και συντηρητικά, παραμένουν μαλακά για εβδομάδες στο ψυγείο.
Όσπρια
Τα ξερά φασόλια και οι φακές παραμένουν ασφαλή για κατανάλωση για πολλά χρόνια, με τον καιρό όμως σκληραίνουν και χρειάζονται περισσότερο μούλιασμα ή βράσιμο.
Αν δεν είστε σίγουροι πόσο παλιά είναι τα όσπρια, αποφύγετε να τα χρησιμοποιήσετε σε συνταγές με όξινα συστατικά όπως οι τομάτες.
Το οξύ αυξάνει σημαντικά το χρόνο που θα χρειαστεί για να μαλακώσουν τα όσπρια.
Μπαχαρικά
Η θεία σας που χρησιμοποιεί πιπέρια και ξερά μυρωδικά από τη δεκαετία του 1980 μάλλον δεν κινδυνεύει.
Με τον καιρό τα μπαχαρικά ξεθυμαίνουν, δεν είναι όμως επικίνδυνα.
Κονσέρβες
Ως γενικός κανόνας, τα αποστειρωμένα τρόφιμα σε μεταλλικές κονσέρβες διαρκούν περισσότερο από τα τρόφιμα σε βάζα ή πλαστικές συσκευασίες.
Εφόσον το δοχείο δεν εμφανίζει αλλοιώσεις όπως σκουριά ή φούσκωμα, και το περιεχόμενο δεν δείχνει αλλοιωμένο και δεν μυρίζει άσχημα, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα κρέατα σε κονσέρβα θα παραμείνουν αναλλοίωτα για χρόνια.
Η καλύτερη ένδειξη για την ασφάλεια της κονσέρβας είναι το «κουμπί» στο κέντρο του καπακιού, το οποίο φουσκώνει όταν αναπτύσσονται μικροοργανισμοί που παράγουν αέρια.
Τα αναψυκτικά θα κρατήσουν το αέριό τους για χρόνια αν πρόκειται για κουτάκι, μέχρι ένα χρόνο σε γυάλινο μπουκάλι και μερικούς μήνες σε πλαστικό.
Έλαια
Τα λάδια, ακόμα και τα μη ραφιναρισμένα που ταγγίζουν πιο εύκολα, διατηρούνται πρακτικά επ΄ αόριστον όταν αποθηκεύονται σε κλειστά δοχεία.
Όταν βρίσκονται σε ανοιχτά δοχεία η διάρκειά τους είναι μικρότερη, μπορεί όμως να παραταθεί αν κρατήσετε το δοχείο μακριά από τις εστίες της κουζίνας και άλλες πηγές θερμότητας.
Για να καταλάβετε αν το λάδι έχει χαλάσει, εμπιστευτείτε την όσφρησή σας. Το παλιό λάδι αποκτά μεταλλική οσμή ή μυρωδιά σαπουνιού. Το δε λάδι ελαιοκράμβης μπορεί να μυρίσει ψαρίλα.
Μπορείτε επίσης να τρίψετε μια σταγόνα λάδι ανάμεσα στα δάχτυλά σας. Το ταγγισμένο λάδι θα είναι κολλώδες αντί λείο.
Αρτύματα και σάλτσες
Η μουστάρδα κρατάει για πάντα. Το κέτσαπ διαρκεί λιγότερο από ένα χρόνο πριν αρχίσει να αλλάζει χρώμα, και πάλι όμως τρώγεται.
Σε αντίθεση με την ευρέως διαδεδομένη άποψη, η μαγιονέζα έχει μεγάλη διάρκεια ζωής.
Το ίδιο ισχύει για κάθε είδους σάλτσες.
Αβγά
Όλοι γνωρίζουμε πώς μυρίζουν τα χαλασμένα αβγά, οπότε εύκολα τα παίρνουμε χαμπάρι.
Πιθανότατα όμως δεν θα σας τύχει ποτέ. Τα αβγά διαρκούν το λιγότερο δύο μήνες εκτός ψυγείου, τουλάχιστον στις σωστές συνθήκες αποθήκευσης.
